Zoeken

Roofs 2012-08-08 Dakpannen zijn absoluut geen leipannen

De Pineut

In de serie ‘De Pineut’ behandelt Leen Iseger van IKOBBKB praktijkvoorbeelden van projecten waarbij zaken flink mis zijn gegaan, in de hoop dat dit soort fouten in de toekomst niet meer voor zal komen.


AUTEUR

Leen A. Iseger Projectleider IKOBBKB BV

Als een dakdekker de verwerking van de dakpan gaat verwarren met de verwerking van leipannen ontstaat er een serieus probleem. Dakpannen zijn aan de weerszijden voorzien van een boven- en onderliggende zijsluiting, en aan de boven- en onderzijde van een kopsluiting. Beide hebben het doel indringend water onder invloed van wind te kunnen keren.

Leipannen, echter, hebben geen kop- en zijsluitingen maar worden evenals leien in een verband verwerkt (zijwaarts) terwijl de dichting in de dakhelling en daklengte gerealiseerd wordt middels een grote mate van overlapping. De leipan wordt door de bovenliggende en de daar weer boven liggende leipannen rij in een bepaalde mate overlapt om voldoende regendichting te kunnen realiseren. Om te voorkomen dat er capillaire waterindringing plaatsvindt, zijn leipannen - afhankelijk van het fabricaat - in de lengterichting gerond en soms ook in de breedte van enige welving voorzien. Om voldoende regendichtheid te realiseren, worden leipannen net als leien in een halfsteens verband gedekt. Als men de verwerkingseisen niet kent, geen /onvoldoende moeite neemt zich op de hoogte te stellen van de eisen en dan ook nog een dak wil dekken dat voorzien is van zgn. verslepen dakkapellen, kilgoten en hoekkepers (de hoogste moeilijkheidsgraad van leipan verwerkingen), ontstaan de meest vreemde situaties waar maar één persoon de dupe van is, namelijk de bewoner!

Inspectie

Als bijkomende bijzonderheid werd het in dit artikel besproken dak visueel geïnspecteerd  door een daktechnisch adviesbureau.  Bij de beoordeling van het dak concludeerde men dat: “m.u.v. een enkele leipan de hoogst haalbare kwaliteit gerealiseerd is”.

Nadat de bewoner dit resultaat voorgeschoteld kreeg, heeft hij anderen ingeschakeld met het verzoek een volledige dakinspectie uit te voeren. Onderstaand leest u onze bevindingen van deze inspectie, waarna u zelf mag beoordelen of de bewoner terecht of onterecht een extra inspectie nodig achtte.

De onderstaande afwijkingen werden op het dak aangetroffen:

  • Op het onderdak (zonder onderliggende dampremming) is een folie verwerkt van het type Deltafol PVE met een ?d waarde van 4,0 m, hetgeen in strijd is met de URL 0180 voor keramische dakpanconstructies (Eis is een folie met een max. ?d-waarde van 0,2 m), aangezien hierdoor een redelijk hoge kans op condensatie tegen deze folie met genoemde ?d waarde kan ontstaan. De voorschriften van de fabrikant eisen dan ook de aanwezigheid van een dampremmer aan de binnenzijde van de constructie.

FOTO: Folie PVE met te hoge ?d-waarde

Aan de dakvoet is de vrije tengelhoogte, zowel bij de goten als op de dakkapellen, volledig afgesloten zodat geen ventilatie en/of lekwaterafvoer kan plaatsvinden. Gezien de later te noemen uitvoeringsdetails zijn grote hoeveelheden lekwater te verwachten die niet in de goot af kunnen vloeien. Naast de ventilatie-eis t.b.v. het kunnen drogen van leipannen en houten tengels en panlatten is deze eis eveneens van groot belang teneinde mogelijke stormschade te voorkomen.

FOTO: Geen ventilatie of lekwaterafvoer beschikbaar

FOTO: Puin op onderdak, zonder vrije tengelhoogte geen afvoer

FOTO: Dakvoet geheel afgesloten

Het vereffenen van drukverschillen, boven en onder de dakbedekking, tijdens windstoten is van elementair belang om schade aan de dakbedekking te voorkomen. Bijkomend probleem is dat de garantie op het keramische product niet meer van toepassing is aangezien de ventilatie (o.a.) deel uit maakt van de voorschriften als omschreven in de URL 0180 die deel uit maakt van de BRL 1513 Dakdekken Hellende daken.

Van de verankering van de dakbedekking is geen berekening gemaakt. Uitsluitend de voetleien en de leipannen langs de gevel zijn aan de ondergrond verankerd. Zelfs de gebruikelijk te verankeren vorsten (eis) waren niet voorzien van enige verankering. Dit geldt ook voor de gevelzones en zones langs dakdoorbrekingen van minimaal 1,0 m breedte.

FOTO: Indekstuk dakvensters gedeformeerd

De ingebouwde dakvensters zijn niet met de vereiste standaard verholen gootindekstukken, maar met gootindekstukken voor leien ingebouwd. De loketten hierbij zijn verbogen, het raam niet verdiept ingebouwd en bovendien aan de onderzijde niet op de juiste maat vanaf de leipannenrij onder het raam ingebouwd. Inwatering rondom het venster is dan ook een logisch gevolg.

FOTO: Verbogen loketten dakvenster en onregelmatige plaatsing

FOTO: Verbogen loket in detail

De dakconstructie buigt in de breedterichting over ca. 8,0 m meer dan 55 mm door terwijl de dakhelling van het zelfde dakvlak over een afstand van ca. 1,5 m meer dan 7° helling verandering vertoont.

FOTO: Doorbuiging dak 55mm over 8,0 m

FOTO: Doorzakkend dak (nieuwbouw)

De leipannen lijn (verticaal) is niet op de dakondergrond uitgezet middels smetlijnen waardoor een onrustig lijnenspel ontstaat.

FOTO: Geen rechte lei-lijnen gesmet

Ter plaatse van de  rondingen van de dakkapel staan de geslepen leipannen over grote maten open door ingevoegde , te grote, leipannen.

De zaaglijnen lopen alle kanten uit en  er zijn heel veel  kleine stukjes leipan zonder waterdicht ingevoegde laag.

FOTO: Schots en scheef openstaande leipannen

FOTO: Geen commentaar!!

FOTO: Groot, klein en rommelig

 Te zagen leipannen zijn op diverse plaatsen schots en scheef op maat gezaagd terwijl hiervoor speciale lijnen uitgezet zouden moeten worden. De zijdelingse overdekkingen van de leipannen onderling bedraagt op diverse plaatsen minder dan 10 mm, terwijl er geen aanvullende maatregelen getroffen zijn.

FOTO: Sluiting loze leipannen met naden recht boven elkaar

De breedtemaat van de leipannen loopt op verschillende plaatsen terug tot minder dan 35 mm, waardoor een hoge mate van kwetsbaarheid ontstaat.

FOTO: Paslei van 35 mm wel erg kwetsbaar

Tussen de verschillende leipan rijen worden bij verslepen dakkapellen en napoleons hoeden, vanwege de verminderde regendichtheid, door leidekkers, standaard stroken DPC folie, dun lood of stroken EPDM folie ingevoegd. Op genoemd pand echter werd geen enkele invoegstrook tussen de verschillende rijen verwerkt waardoor regenwater veelvuldig over het onderdak stroomde.

De openingen aan de onderhoeken van de dakkapellen is dermate groot dat niet voldaan wordt aan de eis van max. 0,01m zoals omschreven in het Bouwbesluit m.b.t. wering tegenratten en muizen

FOTO: Openingen enigszins groter dan de geldende eis

FOTO: Kopschot goot onder overmatige helling afhangend

De toegepaste koperen goot is onder een helling van 9° aan de dakconstructie gemonteerd en kent geen verplicht afschot waardoor regenwater standaard in de goot blijft staan.

FOTO: Goot gevuld met water : geen afschot

FOTO: Uitloop op 10 mm boven leipan; in bosrijke omgeving vragen om problemen

De afvoeren van de goot eindigen op 10 mm boven de leipannen bedekking. Gezien de zeer bosrijke omgeving van het pand is de kans op verstopping aanzienlijk te noemen.

Uit een controleberekening blijkt dat de afmetingen van de goten, gezien het geprojecteerde dakoppervlak en de toegepaste uitlopen, onvoldoende van capaciteit bleken te zijn.

Zoals ook hier weer blijkt is het een vereiste dat vakwerk door echte specialisten uitgevoerd wordt. Zowel de verwerking van de leipannen als ook de verwerking van de koperen goten bleek in geen geval aan de geldende voorschriften en vakregels te voldoen. Sinds kort is voor de verwerking van keramische en betonnen leipannen ook een procescertificatie beschikbaar / mogelijk. Binnen de BRL 1513 Dakdekken hellende daken is hiervoor de scope PBL 24-103 de geldende richtlijn. De bewoner/ eigenaar werd na een lang lopend proces via een hoger beroep bij de arbitrage commissie terecht in het gelijk gesteld.