Roofing Holland 1996-11-10 Certificering: zijn we op de goede weg?

In de dakbedekkingsbranche is certificatie ver doorgevoerd. Veel verder dan voor het gemiddelde onderdeel in de bouwwereld. Nog even en we certificeren dakgrind. Dit is een onomkeerbaar feit. Dit wil niet zeggen dat certificatie in de dakbedekkingsbranche béter geregeld is. Een reden te meer om kritisch naar certificatieregelingen in de dakbedekkingsbranche te kijken. En te blijven kijken. De doelstelling van certificering moet daarbij nooit uit het oog worden verloren. Ik ben ervan overtuigd dat certificering een goede zaak is maar we moeten het wel gezond en werkbaar houden. Aan de ver doorgevoerde certificatieregelingen in de dakbedekkingsbranche is een hele geschiedenis voorafgegaan. Daar kun je blij of niet blij mee zijn, dit is een weg die we gezamenlijk hebben gekozen en waarop we blijkbaar niet terug kunnen. Maar dit houdt geenszins in dat we deze weg moeten blijven volgen. Het is naar mijn mening noodzakelijk om je constant af te vragen of je wel op de juiste weg zit, moeten we niet onze richting aanpassen?

Terug naar de kern

Wat is nu de doelstelling van certificering? Zoals op de voorkant van iedere kwaliteitsverklaring te lezen is, behoort certificering niets meer en ook niets minder te zijn dan een verklaring van het certificerende instituut dat de betreffende producten of diensten voldoen aan de genoemde specificaties.
De activiteiten om tot zo'n verklaring te komen kunnen worden teruggebracht tot het bepalen van deze specificaties en het controleren of de certificaathouder bij voortduring hieraan voldoet. Het bepalen van de specificaties is een taak voor de gehele branche, inclusief afnemers, opdrachtgevers en toezichthouders, begeleid door de certificerende instelling. Het controleren is een taak voor de certificerende instelling.

Kostenplaatje

De laatste jaren ontwikkelt zich een trend. Het bepalen van de specificaties wordt omslachtiger -lees kostbaarder- waardoor de controlewerkzaamheden onder druk komen te staan. BRL's worden dikker, commissies steeds groter, bijbehorende kosten steeds hoger. Een gevolg hiervan is dat er te weinig (financiële) ruimte overblijft voor de daadwerkelijke controleactiviteiten. Ook hier ben ik van mening: Back to basics.
Het produceren van een beoordelingsrichtlijn (BRL) is geen prestatie op zich, maar meer een noodzakelijke randvoorwaarde. Hoe meer overbodige tijd en kosten daarin gestoken worden hoe minder er overblijft voor de daadwerkelijke externe controle door de certificerende instelling. De nadruk moet dan ook meer komen te liggen op een goede en reële controlemethodiek. Ook hiervoor geldt: niet minder maar ook niet meer.

Opstellen BRL's

Het opstellen van een BRL groeit maar al te vaak uit tot een brede maatschappelijke discussie. Een goede leiding van een BRL-commissie is dan ook noodzakelijk. BRL's zijn primair een verantwoordelijkheid van de certificatie-instelling en behoren dan ook onder hun leiding te worden opgesteld. De certificatie-instelling weet welke procedures doorlopen moeten worden, welke eisen er aan de samenstelling van een dergelijke commissie worden gesteld, welke samenhang er tussen de verscheidene BRL's moet zijn, wat de indeling van een BRL moet zijn en welke aspecten wel en welke aspecten niet aan bod moeten komen. Een goede certificatie-instelling kan dan ook voorkomen dat de inhoud van de BRL onhanteerbaar wordt en meer omvat dan noodzakelijk is. De technisch inhoudelijke kennis wordt mede aangedragen door deskundigen uit de betreffende branche.
Men moet zich realiseren dat het proces van het opstellen van certificatieregelingen op zich niet wordt gewenst; het eindresultaat, een certificaat, wordt gewenst. En dat is een groot verschil. Het opstellen van BRL's behoort dan ook snel, gedegen en efficiënt te gaan om te komen tot het beoogde doel: certificering van product of dienst.

Controle

Bij de jaarlijkse controles in het kader van een certificatieregeling moet ook hier de doelstelling niet uit het oog worden verloren. Kern van de zaak is dat er voldoende vertrouwen bestaat dat een naar behoren geïdentificeerd product in overeenstemming is met de opgestelde specificaties volgens de BRL. Het is ondenkbaar om binnen het kader van deze controleactiviteiten de kwaliteits- en procesbeheersing van de producent niet te betrekken. De moderne wijze van kwaliteitsborging bestaat uit een goede controle door de producent van zijn eigen proces. De certificerende instelling verifieert de juiste werkwijze van de producent. Externe controle is daarmee complementair aan interne controle. Niemand zit verlegen om dubbel werk. Toch? Ook hier geldt: niet meer doen dan wordt verlangd. De benodigde externe controleactiviteiten moeten dan ook afhankelijk worden gesteld van het niveau van het kwaliteitssysteem van de betreffende producent. De ene producent behoeft nu eenmaal meer aandacht dan de andere. De mate van procesbeheersing van de betreffende producent wordt dan beoordeeld door de certificatie-instelling en deze bepaalt dan de hierop benodigde controle activiteiten. Een dergelijke methodiek wordt jammer genoeg niet door alle certificerende instellingen nagestreefd.
Een BRL moet zeker in dit kader een duidelijke richtlijn geven inzake de methodiek van externe controles. Een BRL mag echter niet zover gaan om de activiteiten tot in het kleinste detail te specificeren en vast te leggen. Een goede afstemming tussen interne en externe controles wordt dan onmogelijk gemaakt. Dit laatste is een onderdeel van de techniek van certificeren en is dus een taak van de certificerende instelling.

Certificeren is dienstverlenen

Een goede certificatie-instelling is producenten behulpzaam bij het aantonen van de kwaliteit van hun product en geen blok aan het been. Meedenken binnen de filosofie van het betreffende bedrijf is hierbij een must. Adviseren en toelichten wat de verschillende certificatieregelingen inhouden en hoe deze op elkaar aan kunnen sluiten, zoals certificering van product, proces, VCA, kwaliteitssystemen en milieuzorg. Een misvatting is bijvoorbeeld dat een ISO-9000 certificaat kwaliteit borgt tot op productniveau. Ik kan niet van een producent verwachten dat deze alle ins en outs van certificatie kent. Hij is per slot van rekening niet de certificatie deskundige en ik geen producent. Ik moet hem dus duidelijkheid verschaffen over de diverse mogelijkheden. De tijd van opgelegde regelgeving is allang voorbij. Certificering begint dus niet bij het overhandigen van de eisen met prijslijst voor een certificaat. Certificering eindigt evenmin bij het overhandigen van het certificaat. Het is een doorlopend proces van dienstverlenen waarbij er maar één onderdeel niet ter discussie staat: het aantonen van kwaliteit, onafhankelijk van de producent.

De weg

Certificatieregelingen moeten niet worden uitgebreid, ze moeten worden verbeterd. Daarbij zijn we niet verplicht bestaande wegen te bewandelen omdat we dat nu eenmaal zo gewend zijn. Regelmatig de ontwikkelingen van een afstand bekijken geeft inzicht in het groter geheel. We moeten ons in dit opzicht niet beperken tot de dakbedekkingsbranche. Veel materialen zoals isolatiematerialen, folies en bevestigingssystemen worden niet alleen in dakconstructies gebruikt, maar hebben ook andere toepassingsgebieden. Soms zelfs buiten de bouw. En (KOMO) kwaliteitsverklaringen beperken zich nu eenmaal niet tot alleen de dakbedekkingsbranche.

door: Arno Bron, certificatiedeskundige bij Kiwa N.V.