Roofs 1999-09-29 Het is groen en zit op het dak

Rood, dof bruin, vlekkerige bronskleur, zweempje groen, groen. Een geleidelijke metamorfose. Nog zeven jaar lang zullen de architecten, aannemers en projectmedewerkers bij de gemeente Zutphen met ingehouden adem even langsrijden om te kijken of de kappen al verder verkleurd zijn. De 22 walwoningen met ronde koperen daken in de woonwijk Leesten zijn een unicum. Nooit eerder is er in Nederland bij nieuwbouw op deze schaal gebruik gemaakt van koper.

Waarom koper? "Het esthetische aspect, de kleur, het zeegroen, de uitstraling, de vele manieren waarop het te gebruiken is, de vormen die met pannen onmogelijk zijn," zegt de betrokken projectleider van de gemeente Zutphen, Henk Sieben. De Gezamenlijke Zutphense Bouwers (GZB) zijn niet minder enthousiast. In de GZB hebben zich drie architectenbureaus verenigd (Lebbink en Keijmel, Geke de Wilde Architect, Niek Kruisheer Architect) en drie aannemers (Christiaans Bouwbedrijf, Aannemersbedrijf Peters BV, Normbouw BV). Samen hebben zij het ontwerp voor de exclusieve twee-onder-één-kap woningen bedacht, uitgevoerd en in 1997 opgeleverd.

Vesting

Bij het ontwerp van de nieuwbouwwijk aan de rand van de stad moesten de architecten rekening houden met het feit dat de woningen parallel zouden lopen aan een sloot en een groene geluidswal. Zo is het idee ontstaan om de stedenbouwkundige vorm van een vesting met de wal en de sloot door te zetten in de walwoningen.
"Het koper heeft door het groen een landelijke uitstraling die in harmonie is met het groene gras op de dijk," legt aannemer Christiaans het concept uit. "Ook technisch past het goed bij de ronde dakvorm, want koper laat zich gemakkelijk naar je hand zetten," vertelt Ton Keijmel van het architectenbureau Lebbink en Keijmel. "Bovendien is het onderhoudsarm en blijft het zeker vijftig jaar zonder enig probleem zitten." Over het esthetische aspect van koper zijn de partijen het unaniem eens: exclusieve woningen met een aparte architectuur vragen om materialen met een wat chiquere uitstraling. En daarin voorziet koper uitstekend. Niet alleen het dak maar ook de mastgoten, hemelwaterafvoeren en de verzamelbakken zijn van koper.
Een punt van aandacht bij de bouw van het dak was de ventilatie, want koper is een dampdicht materiaal. Aan de onderzijde van de dakbedekking vormt zich condens dat niet weg kan. "We hebben toen gekozen voor een nokdetail: een ventilatiekap over de volle lengte van het dak," aldus Keijmel. "Zo kunnen het vocht en de warmte worden afgevoerd en is tevens het krimpen en rekken van het koper opgevangen. De constructie eronder is in samenwerking met BDA, Bureau Dak Advies, geperfectioneerd."

Henk Sieben van de gemeente Zutphen ziet koper graag vaker toegepast worden, maar niet zonder zich rekenschap te geven van de milieutechnische consequenties. "Het regenwater lost weliswaar minimale hoeveelheden van het koper op, maar na zo'n vijf, zes jaar stopt dit proces en is er vrijwel geen emissie meer." Ook het nieuwe stadhuis wordt met koper behangen. Gepatineerd koper, dat al voor een groot deel geoxideerd is en daarom het label 'emissie-arm' heeft. Zo wordt het zeegroene koper ook bij de ingangspartijen van het nieuwe stadhuis hét beeldmerk.

Dit artikel is eerder gepubliceerd in Duurzaam Bouwmetaal