Roofs 2003-03-12 Samenwerken voor efficiënte en milieuvriendelijke bouw

De bouw moet in de toekomst een aantal grote problemen het hoofd bieden. Het tekort aan vaklieden op de bouwplaats neemt nog altijd toe; bouwtransport heeft een flink aandeel in het fileprobleem en de uitstoot van CO2; ongeveer 40% van de totale afval in Nederland is afkomstig uit de bouw. Om deze, en andere problemen aan te pakken, nam de Oisterwijkse onderneming Opstalan B.V. in 2001 het initiatief tot een opmerkelijk samenwerkingsverband: IFDays. Tijdens een symposium op de Bouwbeurs 2003 traden de zeven partners naar buiten.

IFDays is een samenwerkingsovereenkomst op het gebied van Industrieel, Flexibel en Demontabel (IFD) bouwen. Doel van de IFDays is om te laten zien wat er op dit moment praktisch met IFD binnen de woningbouw mogelijk is. Ook willen de partners de IFD gedachte, die door de Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting (SEV) al enkele jaren gepromoot wordt, ondersteunen.

De samenwerking betreft bedrijven uit verschillende branches. Naast Opstalan heeft Faay Vianen (wandsystemen) zitting in de groep, als ook VDM Meerbouw uit Drachten (prefab houtsysteembouw), MAT Afbouw uit Zaltbommel (specialist in afbouw met o.a. staalframebouw), Heembeton (betonnen casco's, gevels en wanden), Arnomij (kunststof leidingsystemen) en Prefab Limburg (het prefab INFRA+ vloersysteem).

Fundamentele verandering

Op 7 februari 2003 presenteerden de bedrijven zich tijdens een symposium dat geleid werd door Henk Westra, directeur van de SEV, en Jan Bol, hoofdredacteur van Zibb.nl/bouw. Per bedrijf werd ingegaan op de manier waarop het bedrijf gestalte geeft aan deze innovatieve benadering van de bouw. Tijdens de presentaties, en de paneldiscussie daarna, werd gesteld dat de ontwikkeling van deze bouwmethode al wel gevorderd is, maar feitelijk nog in de kinderschoenen staat, en onvoldoende wordt toegepast in de bouw.

Het IFD-bouwen gaat uit van een efficiëntere manier van bouwen met minder arbeid op de bouwplaats, waardoor tijd en geld gespaard kan worden, en een mindere belasting van het milieu kan worden gerealiseerd. Er wordt veel gewerkt met prefab constructies. Maar ook wordt er gezocht naar nieuwe oplossingen voor bestaande systemen. Zo presenteerde Arnomij Leidingsystemen een uit te rollen leidingsysteem, dat gemakkelijk is te bevestigen; je plugt het als het ware in (Hep2O). 'Feitelijk bouwen we nog steeds zoals de Romeinen dat 2000 jaar geleden al deden,' zei Westra. 'IFD betekent een fundamentele verandering in onze bouwmethoden. Dit samenwerkingsverband wil op conceptueel niveau zoeken naar een andere, betere manier van bouwen.'

Deze andere manier van bouwen houdt niet alleen efficiënter bouwen in, maar ook zodanig bouwen dat bijvoorbeeld de woning ook in de toekomst tegemoet kan komen aan de wensen van de bewoners. Flexibiliteit van de indeling en uitbreidingsmogelijkheden spelen hierin een belangrijke rol.

Geprefabriceerde dakelementen

Een goed voorbeeld van een praktische invulling van IFD bouwen is de Dak Vlak Methode®, die Opstalan tijdens de Bouwbeurs presenteerde. Deze fabrikant en toeleverancier van isolerende dak- en gevelsystemen hield zich al vroeg bezig met geprefabriceerde dakelementen. De Dak Vlak Methode® is een nieuwe stap in dit denken. Het betreft een systeem waarin het (gording) dak op maat wordt geleverd, en waarmee de dakelementen met legplan in de juiste volgorde op de bouwplaats worden aangeleverd. Het systeem is toepasbaar op vrijwel alle hellende daken en op de meest complexe dakvormen.

De fabrikant bepaalt in deze methode de maatvoering van de elementen aan de hand van de bouwtekening en / of de door de klant verstrekte gegevens, en verzorgt daarnaast het tekenwerk. De dakelementen worden vervolgens inclusief afschuiningen (ook die voor hoek- en kilkepers) precies op maat gemaakt. Deze elementen worden op legvolgorde gecodeerd en als bouwpakket op de bouwplaats aangeleverd, tegelijk met het legplan, en de bevestigingsmaterialen en toebehoren.

Volgens het legplan kan het dak in hoog tempo worden gemonteerd. Het voordeel van deze snelle montage is een aanzienlijke besparing op de arbeidstijd. Ook de administratieve behandeling wordt aanzienlijk verkort, doordat de bevestigingsmiddelen en toebehoren bij het pakket zijn inbegrepen. Bovendien wordt op deze manier geen afval geproduceerd. De elementen worden in de fabriek verzaagd; het afval wordt direct gerecycled. Op de bouwplaats wordt dus geen afval geproduceerd. De uitstoot van CO2 wordt verminderd, doordat er geen onnodige vervoersbewegingen worden gemaakt.

Conceptueel denken

Tijdens het symposium betoogde de heer van Opstal dat het systeem alleen door samenwerking optimaal kan functioneren: 'Als alle deelnemers van de bouw hun activiteiten goed op elkaar hebben afgestemd, dus zowel de architect als de aannemer en de onderaannemer, enzovoorts, dan betekent dat een flinke stap vooruit op het gebied van kosten- en tijdsbesparing.' Algemeen gesproken is het belangrijk in de bouw dat er conceptueel en in bouwteam verband wordt gedacht. Dit wordt ook wel 'partnering' genoemd. Van Opstal: 'Door voorafgaand aan en tijdens de bouw mee te kunnen en mogen denken, valt er uiteindelijk meer geld te verdienen door de opdrachtgever dan volgens de 'traditionele' inkoopmethode later in het traject. 'Partnering' hoeft zeker niet ten koste van de creativiteit te gaan en zal bovendien een belangrijke bijdrage leveren aan een verminderde belasting van het milieu'.

Het ligt in de bedoeling van de partners het samenwerkingsverband verder uit te bouwen. De innovatie op het gebied van IFD zal in de toekomst verder ontwikkeld worden. Het IFDays-symposium zal worden gevolgd door diverse regionale informatiebijeenkomsten, verspreid over heel Nederland.