Roofs 2005-04-20 Schipholtunnel kan wolkbreuken weer aan

De wolkbreuk op 7 mei 2004 kwam op een wel heel ongeschikt moment. De bovenzijde van de eerste Schipholtunnel lag juist open vanwege renovatiewerkzaamheden: door de zware regenbui kwam in de tunnel een flinke laag water te staan, met lange files tot gevolg. Een mooie illustratie van de noodzaak van het goed waterdicht maken van het tunneldak. Dit is uiteindelijk gebeurd met een ingenieuze bitumineuze afdichting. Een toelichting aan de hand van een gesprek met R. Boïng (Rijkswaterstaat), B. de Bruin (Schadenberg BV) en R. van der Hoek (Empol BV).

De eerste Schipholtunnel maakt deel uit van een tunnelcomplex, bestaande uit de eerste Schipholtunnel, de tweede Schipholtunnel en een OV/fietstunnel. Het maakt deel uit van een belangrijke verkeersader die onder de Buitenvelderbaan, één van de start- en landingsbanen van Amsterdam Airport Schiphol, loopt. Door de eerste Schipholtunnel lopen – via in totaal vier kokers - de snelweg A4, de randweg en een invoeger van  Schiphol naar de A4. De tunnel bestaat uit 31 tunnelmoten of segmenten, de verschillende segmenten zijn met elkaar verbonden door een dilatatievoeg met rubber profiel, waar overheen een waterdichte afwerking is aangebracht. De levensduur van de oorspronkelijke constructie (die eind jaren ’60 is gerealiseerd) was verstreken, waardoor de afdichting van het tunneldak ter plaatse van de dilatatievoegen begon te onthechten en lekkages begon te vertonen. Dit leverde voornamelijk ‘s winters problemen op, in verband met ijspegels en een opgevroren wegdek. Renovatie was dus noodzakelijk.

De tunnel valt onder de verantwoordelijkheid van twee instanties. Het gedeelte aan de bovenkant valt, inclusief de leidingen en bekabelingen die onder de start- en landingsbaan lopen, onder de verantwoordelijkheid van Amsterdam Airport Schiphol; de infrastructuur die door de tunnel loopt onder de wegbeheerders Rijkswaterstaat en de luchthaven Schiphol.

Gedurende de werkzaamheden moest de Buitenvelderbaan worden afgesloten, de renovatie diende daarom in zeer korte tijdsspanne te worden uitgevoerd. De werkzaamheden begonnen in mei 2004 en zijn op 5 juni 2004 afgerond conform de eisen.

Systeem

Het probleem van de lekkages lag in de afdichting van de dilatatievoegen in het tunneldak. Deze ‘werken’ onder invloed van temperatuursverschillen. De oorspronkelijke afdichting op het tunneldak lag onder het asfalt los op de ondergrond. Dit systeem was vijftien jaar geleden nog hersteld, maar nu zodanig verouderd dat het aan vervanging toe was. Over het tunneldak loopt de start- en landingsbaan met bijbehorende taxibanen. Hoofdaannemer van het renovatieproject was Heijmans; dakdekkersbedrijf Schadenberg Dakwerken BV uit Hem voerde de voegafdichtingen uit in opdracht van aannemersbedrijf Brabotech, een bedrijf dat in onderaanneming zorgdroeg voor de benodigde betonreparaties.

Gebruikelijk wordt bij toepassingen voor wegen, kunstwerken en parkeerdaken waaronder zich nog een ruimte bevindt onder het asfalt een waterdichte laag aangebracht om scheuringen in het asfalt te ondervangen. De bij dit project gebruikte afdichting Derbigum GC is speciaal voor deze toepassing ontwikkeld. Dit is een hoogwaardig APP/TPO gemodificeerd bitumineus afdichtingsmebraam voor kunstwerken.  Het materiaal dient vanzelfsprekend aan andere criteria te voldoen dan een reguliere dakbedekking: zo dient het bijvoorbeeld bestand te zijn tegen zware druk en strooizouten.

Hoofd uitvoering Bert de Bruin van het betrokken dakdekkersbedrijf vertelt: ‘Het totaal te renoveren gebied had een omvang van ongeveer 2500 m2, de voegen hadden ieder een lengte van ongeveer 50 meter. In totaal gaat het om 732 meter voeg, waar stroken dakbedekking met een breedte van 65 cm overheen dienden te worden bevestigd. Allereerst werd de bestaande asfaltlaag verwijderd. De ondergrond die hierna voor bewerking overbleef was echter te ruw voor voldoende hechting van de dakbedekking. Daarom hebben wij  de ondergrond eerst afgeschuurd en vervolgens van een epoxycementlaag voorzien. Op de epoxylaag is voor de hechting een bitumenprimer aangebracht, waar overheen bitumineuze afdichting is aangebracht: een Derbigum GC, 5mm.’

Deze eerste laag Derbigum GC  dichtte de voeg nog niet afdoende, omdat de bitumineuze dilatatie afdichting beschadigd zou kunnen worden door het krimpen en kruipen van de voeg. Daarom is er een geprofileerd bitumineus dilatatiemateriaal over de voeg aangebracht, een afdichtrol die niet hecht aan de ondergrond en de krachten als gevolg van het kruipen en krimpen opvangen. Over het dilatatiemateriaal is ter bescherming over de gehele lengte van de voeg een strook gebitumineerd glasvlies aangebracht. Over het aldus beschermde dilatatiemateriaal werd, weer ter bescherming, een plaat Roestvaststaal (RVS 340) met een dikte van 2 mm aangebracht. Na vervolgens nog een strook gebitumineerd glasvlies te hebben aangebracht, werd hier overheen de tweede laag Derbigum GC  gelegd. Tot slot werd over het totale pakket het pakket asfalt aangebracht in het juiste (afwaterende) alignement.

Levensduur

De betrokken partijen beogen met dit nieuwe systeem een levensduur van meer dan 35 jaar. Dit vanwege het systeem en de gebruikte materialen, maar ook vanwege de toepassing van asfaltbeton met een geprofileerde deklaag. Roland Boïng, projectleider bij de hoofdafdeling Projectuitvoering en Diensten van Rijkswaterstaat Bouwdienst, vertelt: ‘Door de dilaterende werking van de voegen tussen de tunnelmoten zal het asfalt vroeg of laat scheuren gaan vertonen. Dit wordt nu opgevangen doordat het asfalt op bepaalde plaatsen 5 cm is ingezaagd: hierdoor zal het asfalt gecontroleerd gaan scheuren op de plekken waar wij dat beoogd hebben. Op plaatsen waar de asfaltlaag te dun is om dit principe toe te passen, zijn extra schijnvoegen aangebracht.’

‘Uiteindelijk gaat het toch weer om een gewoon dak dat bedekt moet worden,’ zegt De Bruin. ‘Maar de moeilijke toepassing van dakbedekking op de dilatatievoegen maakte het bijzonder. Ook is het een aparte ervaring op het terrein van Schiphol aan het werk te gaan, waar niet iedereen mag komen en waar zeer strenge veiligheidsmaatregelen gelden. Met hard werken, ook in de weekeinden, hebben wij het werk ruim binnen de gestelde termijn af kunnen ronden. Er zullen in de toekomst vast nog wel files staan in de Schipholtunnel, maar niet omdat het tunneldak lekt.’

Renovatie Schipholtunnel

Opdrachtgever:

Ministerie van Verkeer en Waterstaat / Bouwdienst Rijkswaterstaat en Luchthaven Schiphol

Hoofdaannemer:

Heijmans Infrastructuur

Betonrenovatie:

Brabotech BV, Waalwijk

Dakdekkersbedrijf:

Schadenberg dakwerken BV, Hem

Leverancier Derbigum GC :

Empol BV, Delft