Roofs 2007-07-16 Samenspel van hout, leien, groendak en zink

Begin mei 2007 werd woonzorgcentrum Berkenstede te Diemen officieel geopend. Het gebouw bestaat uit vier woontorens die op de begane grond met elkaar zijn verbonden. Bijzonder aan dit project is dat elke toren een ander karakter en afwerking heeft. Er is gebruik gemaakt van natuurlijke materialen: gras, gevelbegroeiing (hedera), hout, zink en leisteen. Met als resultaat een gevarieerd en aantrekkelijk uiterlijk. Roofs interviewde de partijen die dit project samen hebben gerealiseerd: Govert Bras (directeur) en Johan Teulings (projectleider) van Klijn Dakbedekking en Ton Wansing, bedrijfsleider van Heijmerink Bouw.

Berkenstede is een woonzorgcentrum met serviceappartementen, groepswoningen voor psychogeriatrische cliënten en ruimtes voor tijdelijk verblijf en revalidatie. In de overdekte straat die de vier torens met elkaar verbindt, bevinden zich algemene voorzieningen (restaurant, kapsalon, wasserette) waarvan ook bewoners uit de buurt gebruik kunnen maken. “Niet alleen het gebruik van diverse bekledingsmaterialen is bijzonder aan dit project,” vertelt Govert Bras, “ook opvallend is dat gevels en daken als één geheel in elkaar doorlopen. Door het bijzondere ontwerp en de diversiteit aan toegepaste materialen was bij dit project ook de samenwerking tussen de diverse partijen van groot belang om dit project goed te besteden.”

Bestek uitgewerkt
Wansing: “Berkenstede was een bestedingswerk, dus het reeds aanwezige bestek was ons uitgangspunt. Dit bestek hebben wij op haalbaarheid en bruikbaarheid onderzocht. Daar hebben we in een vroeg stadium Klijn Dakbedekking bij betrokken. Samen hebben we het bestek technisch en bouwfysisch nader uitgewerkt. “Op een aantal punten hebben we aanpassingen gemaakt in het ontwerp van de daken,” vult Teulings aan. “Ook de architect heeft kritisch naar zijn eigen ontwerp gekeken en we hebben adviesbureau BDA ingeschakeld voor bouwtechnisch advies en controle van de bestekken. Dus ondanks dat het een bestedingswerk was, hebben we met een bouwteam het oorspronkelijke bestek verder uitgewerkt.”

Dubbele dichting
Johan Teulings geeft uitleg over de gekozen oplossingen: “Het is verstandig voor waterdichtheid om uit te gaan van een dubbele dichting: een buitenplaat die waterdicht is afgewerkt, met daaronder een ventilerende ruimte zodat water dat eventueel toch in de constructie komt, kan verdampen. In het ontwerp was dit nog niet gerealiseerd. In de bestektekeningen was enkel sprake van een waterkerende folie onder de afwerkingslaag (hout, leisteen, tegels). Maar die is van zichzelf nog niet waterdicht. Dit hebben we overal consequent veranderd door het aanbrengen van een laag zelfklevende EPDM-dakbedekking op alle schuine gevels. De dakconstructie bestaat nu consequent uit een houten draagconstructie met dampopen en waterkerende folie; daarop extra regelwerk met beplating en dakbedekking, en daarop de afwerkingslaag (hout, tegels, leisteen).” Govert Bras vult aan: “Na oplevering kregen we meteen te maken met een storm, maar we hadden nul lekkages. Dat mag bijzonder genoemd worden bij een project met zo veel ingewikkelde details.”

Hellende daken
Een mooi detail aan het project zijn de twee gevels van hout en van leisteen; die gaan op de eerste verdieping naadloos over in een flauw hellend dak dat eveneens van hout resp. leisteen gemaakt is. Teulings: “Er is hier sprake van een omgekeerd dak. We hebben gekozen voor een bijzonder isolatiemateriaal, namelijk een XPS-plaat met als toplaag 10 mm cement, de Roofmate LG-X van Dow Chemicals. Dit hebben we gedaan om twee redenen: we hebben voor XPS gekozen vanwege de hardheid en drukvastheid, maar de blauwe kleur van dit materiaal leverde een probleem op: het blauw zou zichtbaar zijn tussen de openingen in de houten en leistenen afwerkingslaag door. Dit was ongewenst. Daarom was een isolatieplaat met een donkere toplaag bij uitstek geschikt. Het tweede voordeel van dit materiaal is, dat het door de 10 mm cementen laag mogelijk was om het regelwerk voor de leien/houten betimmering direct op de isolatie te bevestigen: er kon namelijk gewoon in het cement geschroefd worden."

Groendak
Teulings: “Aanvankelijk had men voor het groendak dat zich golvend uitstrekt tussen de vier torens een omgekeerd dak in gedachten. Teulings: “Dit was echter niet mogelijk vanwege de hellingshoeken en golven in het dak: de blokken isolatiemateriaal zouden hierop niet kunnen blijven liggen. Daarom is er gekozen voor het aanbrengen van een isolerende mortel, met daarop een dampremmer en twee lagen volledig verkleefde dakbedekking.”  Daarop heeft Mostert en De Winter een groendaksysteem gelegd. Het was nodig om een verankeringsweb op het dak te leggen (een honingraatstructuur van gelast epdm), om te voorkomen dat het grasdak van de hellingen zou afschuiven door zijn gewicht (225 kg/m2). Daarom zijn er steunpunten (staalbekabeling) in de constructie aangebracht.

Tegeldak
“Het tegeldak vormde een andere uitdaging,” vertelt Bras: “Omdat terras, dak en gevel naadloos in elkaar overlopen, moest er op sommige plaatsen tot 22 cm XPS-isolatie worden aangebracht om de niveauverschillen te overbruggen.”  Ook had de architect een fantasierijk patroon uitgedacht voor de betontegels, waarbij geen enkele lijn gelijk mocht liggen met een andere. Teulings: “De tegelnaden verspringen dus steeds, waardoor het niet mogelijk was om verstelbare tegeldragers te gebruiken. We hebben de tegels dus ‘op gevoel’ recht gelegd!”
Wansing: “Het ontwerp van de daken en gevels zorgde ervoor dat we te maken hadden met een omvangrijk aantal onderaannemers. Ik ben bijzonder tevreden over hoe de samenwerking tussen alle partijen verliep en over de mate waarin iedereen meedacht en meehielp aan het vinden van de beste oplossing.”

Zorgcentrum Berkenstede te Diemen
Gebouweigenaar:                         Woningstichting De Key
Bouwkundig aannemer:              Heijmerink Bouw Utrecht BV
Dakdekker:                                    Klijn Dakbedekking BV
Leveranciers dakbedekking:     Nebiprofa BV • EPDM Systems
Leveranciers isolatie:                   Van Wylick Isolerende Daken BV
                                                         Blauwplaat BV • Nebiprofa BV
Leveranciers tegels:                     Zoontjens Beton BV • Schellevis Beton BV
Leverancier groendak: BAM Infra Mostert de Winter BV