Roofs 2009-07-12 Het groendak in internationaal perspectief
Van 25-27 mei 2009 werd in het Duitse Nürtingen (bij Stuttgart) door de International Green Roof Association (IGRA) en de Duitse branchevereniging voor hoveniers DDV het International Green Roof Congress georganiseerd. Drie dagen lang werd kennis uitgewisseld en gediscussieerd over de meest uiteenlopende onderwerpen die te maken hebben met het groendak. Thema van het congres was: “Bringing Nature Back To Town.”
Van heinde en verre kwamen ze, de architecten, onderzoekers, leveranciers, dakdekkers, hoveniers, projectontwikkelaars etc. naar het dorpje Nürtingen, onder Stuttgart. Hier werd de tweede editie van het International Green Roof Congress georganiseerd (de eerste editie werd gehouden in 2004). Bijna 300 professionals op het gebied van het groendak bezochten het congres, uit bij elkaar 40 landen uit alle werelddelen.
Middels excursies, een uitgebreid lezingenprogramma en workshops werden de aanwezigen in de gelegenheid gesteld kennis uit te wisselen en te discussiëren over de verschillende thema’s. Het congres bood zodoende de aanwezigen een uitgelezen mogelijkheid zich op de hoogte te stellen van de huidige stand van zaken van het groendak in internationaal perspectief. De ontwikkelingen op technologisch, politiek, ecologisch en economisch gebied lopen immers duidelijk niet gelijk. Zo is het groendak in met name de Zuid-Europese landen nog een relatief onbekende en weinig toegepaste oplossing. Duitsland is nog steeds wereldwijd koploper op het gebied van groendaken, maar de ontwikkelingen gaan in bijvoorbeeld de Verenigde Staten en de Scandinavische landen snel. Duidelijk werd dat ook Nederland bij de landen hoort die relatief veel ervaring hebben opgebouwd en bijvoorbeeld projectmanager Daktuinen Sijbrand Noorne van het Amsterdamse hoveniersbedrijf Van der Tol maakte de aanwezigen deelgenoot van zijn bevindingen in de praktijk.
Het International Green Roof Congress 2009 werd georganiseerd door de International Green Roof Association (IGRA) en het Deutsche Dachgärtner Verband (DDV). Bij de organisatie waren ook organisaties als de International Federation of Landscape Architects (IFLA), de European Landscape Contractors Association (ELCA) en de International Federation of the Roofing Trade (IFD) betrokken. Zinco GmbH was de hoofdsponsor. Ook werd het congres gesponsord door Dow Hyperlast.
Lezingen en workshops
Op de eerste congresdag werden twee excursies georganiseerd waarbij de bezoekers uitgebreid in de gelegenheid werden gesteld de groendaken in de regio’s Stuttgart en Freiburg te bezichtigen. Het lezingenprogramma begon op de tweede congresdag, dinsdag 26 mei. Na de openingslezing door de voorzitter van de IGRA, Roland Appel, kwamen diverse specialisten aan het woord over de toekomst van het groendak. De in Argentinië geboren maar in de Verenigde Staten werkzame architect Emilio Ambasz geldt als pionier op het gebied van ontwerpen met het groendak en schetste een uitgebreid palet aan mogelijkheden waarmee de natuur terug naar de stad gebracht kan worden. De lezing van zijn titel, ‘The Green over the Grey’, sprak in dit opzicht boekdelen. Latere sprekers benadrukten de gunstige effecten van groendaken op de luchtkwaliteit, de noodzaak van alternatieve energiewinning en de mogelijkheden die dit biedt voor het groendak. Zo ging de Duitse architect Rolf Disch uitgebreid in op het zogeheten Plusenergiehaus.
Het middagprogramma behelsde twee workshops. In de ene werd nader ingegaan op het plannen, installeren en onderhouden van groendaken. De diverse aspecten van het FLL werden hier toegelicht door professor Gilbert Lösken van de universiteit van Hanover, en voorzitter van de werkgroep FLL Green Roof. Doel van de FLL is het vastleggen van een neutrale, eenduidige standaard. In Nederland is de FLL overgenomen maar aan de hier geldende regelgeving aangepast.
Ook werden de diverse problemen die men in de praktijk tegenkomt bij het aanbrengen van het groendak uitvoerig behandeld. In dit kader kwam ook Sijbrand Noorne van Van der Tol aan het woord. Opvallend was, dat de problematiek in alle landen ongeveer vergelijkbaar is, van contractvorming tot oplevering. Hoe garandeert men bijvoorbeeld de waterdichte onderlaag, wanneer er verschillende partijen op de dakbedekking hun werkzaamheden moeten uitvoeren, of hun materialen moeten opslaan? De Poolse hovenier Witoslaw Pastuszka pleitte er daarom aan de hand van plaatjes uit de praktijk (hij noemde het een ‘horror show’) sterk voor besparingen op het gebouw niet op de waterdichting uit te voeren: “Make savings elsewhere!”
In de andere workshop werd een vergelijking tussen de verschillende landen gemaakt op het gebied van stimulering en subsidiëring door de overheid. Na een behandeling van de situatie in verschillende Duitse gebieden, waarbij veel inspirerende en goede regelingen de revue passeerden, werd duidelijk dat ook Groot Brittannië, Denemarken en de Verenigde Staten het onderwerp voortvarend hebben opgepakt. De hoop is dat andere landen volgen.
Prijsuitreikingen
Aan de hand van een fictief interview met zichzelf, waarbij vragen aan bod kwamen die hem jammer genoeg nooit gesteld worden, zette de pionier van het groendak Emilio Ambasz tijdens het avondprogramma zijn drijfveren uiteen. “Ik vertel fabels,” hield hij zijn toehoorders voor. “En ik probeer die in de werkelijkheid gestalte te geven.” Na deze inspirerende lezing werden de IGRA Awards uitgereikt aan de stadsbesturen van respectievelijk Düsseldorf en Kopenhagen. Düsseldorf ontving de prijs voor het grootschalige groenprogramma dat daar is opgestart, Kopenhagen i.v.m. de komende Conferentie Klimaatverandering die de VN daar in december 2009 zullen houden, en in verband waarmee het aanleggen van groendaken enorm is gestimuleerd. In de categorie Ontwerp en Constructie werd o.a. Jurong Town Corporation onderscheiden voor de uitvoer van het Fusionopolis in Singapore. Dit opvallende project werd de volgende dag uitgebreid besproken door Ho Wan Weng van ZinCo Singapore. Met name de uitvoeringsproblemen - en ook de lessen die konden worden getrokken uit de fouten die daarbij zijn gemaakt in bijvoorbeeld de keuze en locatie van de beplanting - kwamen daarbij aan bod.
Ontwerp
Dag 3 stond voornamelijk in het teken van de architect. Het groendak biedt een breed scala aan mogelijkheden en dit werd overtuigend gedemonstreerd door bijvoorbeeld de Deense architect Kai-Uwe Bergmann van Bjarke Ingels Group (BIG). Hij lichtte o.a. het gewaagde ontwerp van het appartementencomplex Mountain Dwellings toe, een gebouw met een getrapte gevel en één binnenruimte, waar men dus in contact staat met de buren. Hier is het groen o.a. toegepast om de privacy van de bewoners te waarborgen. Als Nederlands voorbeeld besprak architect Patrick Arends van Mecanoo Architecten uit Delft het ontwerp van FiftyTwoDegrees in Nijmegen.
Na drie intensieve congresdagen konden bezoekers en organisatie terugkijken op een geslaagde tweede editie van het internationale Groendakcongres. En werd duidelijk dat internationaal gezien de ontwikkelingen op het gebied van het groendak steeds verder vorm krijgen. Met een variatie op het bekende kerstliedje van Bing Crosby kan men dus stellen: “You’d better watch out. Nature is coming back to town!”