Roofs 2009-09-10 Conservatie Stelling van Amsterdam door dakdekkers-in-spé
De Stichting Herstelling streeft ernaar voornamelijk jonge werklozen voor te bereiden op een baan of een opleiding. Het accent ligt op de bouw, zodoende worden er ook deelnemers voorbereid op het beroep van dakdekker. Onlangs werd gewerkt op het dak van het Fort bij Edam: hier werd het dak geheel vernieuwd.
Stichting Herstelling is een door diverse brancheorganisaties erkend voorschakeltraject naar een (vervolg)opleiding, een werkgever of een combinatie daarvan. De deelnemers doen op één van de 42 forten van de Stelling van Amsterdam werkervaring op. Daar verrichten ze onder leiding van zeer ervaren werkmeesters allerlei werkzaamheden zoals schilderen, timmeren, dakdekken, metaalwerk, installatiewerk, groenwerk, etc., waarmee de forten in oude staat moeten worden teruggebracht. Naast het aanleren van goede werknemersvaardigheden krijgen de deelnemers hiermee ook de kans te ontdekken of het werk in de bouw, techniek of groen bij hen past.
De Stelling van Amsterdam staat op de UNESCO Werelderfgoedlijst. De verdedigingslinie met een totale lengte van 135?km werd tussen 1880 en 1913 aangelegd in opdracht van Koning Willem III. Bij een eventuele aanval op Nederland zou het leger, de regering en de koning(in) zich binnen deze linie kunnen terugtrekken. Het geheel bestaat uit 42 forten en batterijen. De dijken en sluizen zijn zo gesitueerd dat bij een eventuele aanval het gebied rond de stelling onder water kon worden gezet: te diep voor man en paard, maar te weinig diep voor een schip.
Het Fort bij Edam vormt de noordoostelijke sluitpost van de Stelling van Amsterdam en ligt aan de kust van de toenmalige Zuiderzee (nu Markermeer) op ongeveer twintig kilometer ten noorden van Amsterdam. Het T-vormige fortgebouw is aan de noordzijde afgeschermd door een frontwal en heeft aan de bovenzijde een zanddekking. Onlangs werd de waterdichte laag van het fort vernieuwd. Acht jongemannen deden op dit werk ervaring op als dakdekker en werden zo in staat gesteld werkervaring op te doen en zich elementaire vaardigheden eigen te maken. Gerard Baas, die lange tijd als dakdekker heeft gewerkt, is op dit werk hun werkmeester, wat betekent dat hij er niet alleen op toeziet dat het werk technisch correct wordt uitgevoerd, maar ook dat de aspirant-dakdekkers zich persoonlijk goed ontwikkelen.
Houvast
“Stichting Herstelling is geen opleidingsinstituut,” legt Baas uit. “Het is een organisatie die mensen die - om wat voor reden dan ook – geen of onvoldoende toegang tot de arbeidsmarkt hebben kunnen krijgen, een kans biedt om een traject te volgen dat uiteindelijk naar een baan, een opleiding of een combinatie daarvan kan leiden. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om jongeren die hun schoolopleiding voortijdig hebben afgebroken of om langdurig werklozen die, omdat ze geen diploma’s hebben, nergens aan de bak komen. Wij bieden hen de gelegenheid op de Stelling van Amsterdam werkervaring op te doen. Er is een veelheid aan werkzaamheden dat op de diverse forten moet worden uitgevoerd: timmerwerk, metselen, straten, groenwerk, etc. Tijdens de intake bekijken we wat de deelnemer zou willen en kunnen. Mocht nu tijdens de werkzaamheden blijken dat hij zich toch niet prettig voelt in de functie, kan gewisseld worden naar een andere vakrichting.”
De stichting is opgericht op initiatief van de Stichting Stelling van Amsterdam, de voormalige Dienst Maatwerk Amsterdam en de Provincie Noord-Holland. De stichting wordt gefinancierd door de Dienst Werk en Inkomen van de gemeente Amsterdam en de Provincie Noord-Holland; ook Monumentenzorg heeft een projectsubsidie toegekend. De deelnemers stromen doorgaans via de DWI in. Baas vertelt: “Het is niet altijd even eenvoudig want mensen die via ons aan de slag gaan, komen vaak uit problematische situaties. Het werken aan de Stelling van Amsterdam is voor veel van deze mensen een kans om hun leven weer op de rails te krijgen. Vaak lukt dat: veel dakdekkers die nu bij gerenommeerde dakdekkerbedrijven werken, zijn bij ons begonnen. Wij leren onze deelnemers bijvoorbeeld aan om op tijd op het werk te verschijnen, om correct te zijn in de omgang en om de werkzaamheden serieus te nemen. Het is aan de persoon zelf hoe hij dat oppakt. Doorgaans blijven deelnemers zes maanden bij de Stichting herstelling. Zo’n 70?% van de deelnemers stroomt daarna door naar een vakopleiding en/of een werkgever. Soms lukt het ook niet en blijkt de deelnemer niet in staat te zijn om zich de minimale werknemersvaardigheden eigen te maken.”
Fort bij Edam
Voordeel van het werken aan een fort is dat de deelnemers zich op een rustige en afgelegen locatie op hun werk kunnen concentreren. “In de stad is er teveel afleiding,” vertelt Baas. Zo ook op het Fort bij Edam, dat in een landelijke omgeving even buiten het dorp ligt. Met een team van acht aspirant-dakdekkers wordt hier de nieuwe dakbedekking op het dak van het Fort bij Edam aangebracht.
Men werkt op dit project o.a. met de Resitrix EPDM dakbedekking van fabrikant Phoenix Dichtungstechnik Gmbh. “Bij de dakdekker waar ik voorheen werkte had ik goede contacten met de fabrikant, vandaar dat we al snel bij dit materiaal uitkwamen,” vertelt Baas. “Wij hebben mede vanwege de duurzaamheid van het materiaal voor dit product gekozen. Het is ook een prettig materiaal om mee te werken. Het dak bestaat uit een groot aantal schuine dakvlakken met lastige hoeken en doorvoeren en dan is het prettig om met plooibaar materiaal te werken dat bovendien eenvoudig is te versnijden. Omdat de deelnemers het vak nog moeten leren gaat er nogal eens wat materiaal verloren. Gelukkig hebben wij goede afspraken met de leverancier.”
“Wij staan volledig achter de doelstellingen van de Stichting Herstelling en het bieden van een nieuwe kans aan deze jongens om er weer bovenop te komen is een hele goede zaak,” bevestigt Aart van der Snoek van Phoenix Dichtungstechnik Gmbh. “Onze ondersteuning in de vorm van instructie en voorlichting over het materiaal door mijn collega John Willem van Heck zien wij als onze bijdrage aan een nuttige ideële doelstelling.”
Uiteindelijk zal een dikke laag zand en begroeiing bovenop de dakbedekking komen te liggen, maar Baas wil dat het dak als zichtwerk wordt uitgevoerd. Hij controleert dan ook voortdurend of het werk wel netjes en goed is uitgevoerd. Hij vertelt dat hij altijd zijn krijtje bij zich heeft om onvolkomenheden te kunnen markeren. “Daar ga ik dan later nog eens met de deelnemers kijken om te vertellen wat er fout is gegaan en hoe dat in het vervolg kan worden voorkomen.”
Zelf geven de deelnemers aan blij te zijn met het werk dat ze doen en zien ze een loopbaan als dakdekker wel zitten. Op de Stelling van Amsterdam kunnen zij in alle rust (want zonder tijdsdruk) werken aan hun kwaliteiten als dakdekker. Dat hierbij tegelijk ook ervoor wordt gezorgd dat een uniek monument voor het nageslacht wordt bewaard, is het niet te onderschatten andere pluspunt van de activiteiten van de Stichting Herstelling.