Roofs 2011-09-03 Schijnveiligheid

Dagelijks worden wij overladen met informatie. Gewenst of ongewenst worden we bestookt met beelden die we tot ons nemen. Ongemerkt worden onze zintuigen geprikkeld en de verspreider hoopt dat wij reageren op zijn melding.

Gelukkig filteren we heel veel en nemen we vaak onbewust alleen de strikt noodzakelijke informatie tot ons. Als we over de rijksweg scheren zien we heel veel borden. We lezen ze niet allemaal, maar filteren de informatie die nuttig voor ons is. De rest glijdt met het voortschrijden van de weg langs ons heen. Alleen de zich in een vreemde omgeving bevindende reiziger probeert zoveel mogelijk van de nieuwe informatie tot zich te nemen. Tot dat hij de overkill aan informatie laat voor wat het is en doet wat hij moet doen om veilig van A naar B gaan. Waarom zou hij ook onverantwoorde risico’s nemen? Geen chauffeur wil zijn auto, een ander of zichzelf schade toebrengen (vaak ook in die volgorde). Een ervaren chauffeur weet hoe hij moet handelen om de risico’s tot een minimum te beperken.

Laatst was ik binnen bij een groot industrieel bedrijf. Bij binnenkomst werd ik op diverse plaatsen via posters en bedrijfsmededelingen gewaarschuwd en gemaand veilig te werken.
Bij entree van de werknemers van contractors (zoals dat daar heet) wordt VCA gecontroleerd en iedereen wordt ingeschreven, dat zag ik bij de glazenwassers voor mij. Ook ik, die daken moest gaan bekijken werd om legitimatie gevraagd en gevraagd of ik kwam dakdekken. Nee, ik kwam mijn werk doen. Ik moest daken inspecteren. Oké, dan is het tonen van een VCA niet noodzakelijk - terwijl ik toch echt zei dat ik het dak op moest! Ik kreeg wel een badge die ik moest activeren en bij weggaan moest uitchecken. Dat was alles.

Voor het eerste dak moest ik het terrein weer af. Om vervolgens via een ongecontroleerde entree een ander deel van het bedrijfsterrein op te gaan. Zonder enige vorm van controle of vraag van wie dan ook kon ik onbelemmerd het dak op. Wel zag ik overal weer borden en attenties om veilig te werken, plus gebod- en verbodsborden die mij wegwijs moesten maken in wat te doen en te laten op het terrein en in de gebouwen.

Voor de dakdekker en installateur die op het dak werkzaamheden moesten verrichten was geen aandacht geweest. Want ook de meest elementaire voorzieningen om het dak te betreden of er veilig op te vertoeven ontbraken. Maar ook zonder alle toeters en bellen die bij een veilige dakinrichting horen kon ik eenvoudig met mijn ervaring de gevaren tot een aanvaardbaar minimum beperken en mij over het dak laveren. Geen veiligheidsvoorzieningen dus, wel stond er buiten een super de luxe rookvoorziening.

Voor het tweede dak moest ik weer terug naar het hoofdterrein. Ook hier reden we zonder enige vorm van controle naar binnen. Daar zag ik overal strepen op de wegen langs de gebouwen. “In de voetgangerszones hoef je geen helm op,”  zei de hoofdaannemer bij mij in de auto. Verder borden, hekken en wat al niet meer bij installaties, leidingbruggen en mannen met helmen en veiligheidsbrillen liepen om mij heen over het terrein. “Ook op het dak moet je een helm op hoor, maar ze zijn niet zo streng,” klonk het naast mij. “Ze sturen je niet gelijk weg, als je hem niet op hebt.”

Aangekomen bij het volgende gebouw viel aanmelden niet mee. Uiteindelijk kwamen we iemand tegen. “Is goed, je kan buitenom naar boven,” was alles wat ik te horen kreeg en dus gingen we naar buiten en naar boven. Ook dit dak blonk niet uit door de aanwezigheid van dakveiligheid. Er was een vaste opgang naar boven, maar daar was ook alles mee gezegd. Installaties in onveilige zones die echt meerdere keren per jaar geïnspecteerd en onderhouden worden waren niet beveiligd. Nog geen hekje. Nu was het dak echt compleet op, dus kunnen ze daar nog gedacht hebben: “Dat doen we gelijk met het dak.” Maar dat was niet de vraag die aan mij is gesteld.

Na een overkill aan veiligheidsinformatie buiten en in de gebouwen was dit bezoek echt een teleurstelling op het gebied van industriële veiligheid. Waar waren ze hier mee bezig? Veiligheid? Of de schijn van veiligheid creëren? Het toont maar weer eens dat veilig werken niet wordt verkregen door zo veel mogelijk informatieoverdracht, maar door de werknemer die zijn verkregen opleiding en ervaring bewust gebruikt. Het wordt dan misschien ook maar eens tijd om de mens niet per saldo als risicofactor voor een veilig werk in te schalen, maar het inzetten van ervaren vaklieden als risicobeperkende maaregel op te voeren. Alles beter dan schijnveiligheid om de schijn van veiligheid hoog te houden.

Theo Wiekeraad