Roofs 2013-09-10 Utiliteitsnieuwbouwmarkt kraakt onder economische malaise

De dalende utiliteitsbouwactiviteiten in Nederland oefenen een grote invloed uit op de markt voor platte daken. Hoe lang laat de ommekeer nog op zich wachten?

Jacco Ridderhof, BouwKennis

Fabrikanten die zich richten op de afwerking van platte daken zien hun markt zienderogen krimpen. De totale marktomvang van dakbanen in de utiliteitsnieuwbouw kwam in 2012 uit op iets meer dan 5,2 miljoen m². Ten opzichte van 2011 is dit een daling van maar liefst 30%. Dit blijkt uit de BouwKennis Marketing Score Card Marktomvang. In dit artikel bekijken we de markt voor dakbanen voor het platte dak in de utiliteitsnieuwbouw. De cijfers zijn hierbij gebaseerd op het werk van professionele verwerkers. De werkzaamheden die professionals in hun eigen tijd uitvoeren (grijze/zwarte circuit) en de werkzaamheden die particulieren zelf uitvoeren of uitbesteden aan bekenden zijn niet meegenomen. Ook de toegepaste hoeveelheid materiaal voor garages en bergingen en schuren en stallen is niet meegenomen.

Hoogtepunt platte daken in 2009

BouwKennis brengt de marktomvang van de dakbanen waarmee deze platte daken worden afgedekt sinds 2004 in kaart. Hierdoor is het mogelijk de ontwikkeling op deze markt door de tijd heen te bekijken. Hieruit blijkt dat deze markt van 2004 tot en met 2009 een gezonde groei heeft doorgemaakt. In dat laatste jaar lag het hoogtepunt in de utiliteitsnieuwbouw op bijna 10,5 miljoen m² dakbanen. In de daaropvolgende jaren wordt de invloed van de crisis duidelijk zichtbaar. In 2011 bedroeg het aantal m² dakbanen in de utiliteitsnieuwbouwmarkt nog bijna 7,5 miljoen m². In 2012 komt hier een forse daling van bijna 30% bovenop. Dan beslaat de markt van dakbanen nog maar ongeveer 5,3 miljoen m².

Invloed dalende utiliteitsnieuwbouwproductie

De afzetmarkt in de utiliteitsnieuwbouw is sterk afhankelijk van de Nederlandse economie. Wanneer het goed gaat met ons land, zullen bedrijven uitbreiden en eerder geneigd zijn te investeren in hun vastgoed. Momenteel is hiervan geen sprake. Het CPB voorspelde onlangs dat het BBP-volume in 2014 uitkomt op het niveau van 2007. De werkloosheid loopt in 2013 en 2014 nog op, om pas in 2015 te dalen. Het bedrijfsleven heeft daarom geen reden om de productiecapaciteit uit te breiden. In de budgetsector staan er bij alle overheidslagen bezuinigingen op het programma. Daarnaast zorgen tegenvallers op grondexploitaties rond commerciële bouwprojecten dat verevening van overwinsten naar bouwprojecten van publieke aard zijn gedaald.

Als gevolg van dit alles is de waarde van de vergunningverlening in de utiliteitsbouw flink gedaald. De cumulatieve waarde van de verleende vergunningen tot en met juni 2013 ligt volgens het CBS in de marktsector 31% onder het niveau van dezelfde periode in 2012. Naar verwachting zal de vergunningverlening de rest van het jaar onder het niveau van 2012 blijven. Individuele bedrijven kunnen natuurlijk wel sterk groeien of dalen, maar op macroniveau zal er waarschijnlijk pas in 2015 behoefte zijn aan uitbreiding van de productiecapaciteit. In de loop van 2014 zullen bedrijven dus pas meer vergunningen aanvragen om hun uitbreidingsplannen in 2015 te realiseren.

Raming nieuwbouwproductie 2013-2015

In 2012 is de gerealiseerde nieuwbouwproductie van utiliteitsgebouwen met 13,6% gedaald ten opzichte van 2011. Het productievolume van de utiliteitsnieuwbouw kwam hiermee uit op iets meer dan €4,7 miljard. Ter vergelijking, in 2010 was dit nog meer dan €6 miljard. In 2013 zet de daling door. De klap zal het hardst zijn in de marktsector (-19%), maar ook de budgetsector wordt flink geraakt (-9%). In 2014 zal de utiliteitsbouw nog iets verder krimpen, maar zal naar verwachting wel het dal bereikt worden. BouwKennis raamt een afname van 6,2% op totaalniveau, verdeeld over -3,4% in de marktsector en -9,6% in de budgetsector. Met name de daling in de zorg laat zich gelden. 2015 wordt een overgangsjaar waarin de productie grofweg stabiliseert.

Hallen & loodsen en bedrijven

Voor de marktomvang van dakbanen zijn twee gebouwsoorten met afstand het belangrijkst. Hallen & loodsen en bedrijfsgebouwen waren in 2012 samen goed voor bijna driekwart van de m² aan gebruikte dakbanen in de utiliteitsnieuwbouw. In 2013 wordt in lijn met de daling van het totaal aantal gerealiseerde m² utiliteitsnieuwbouw ook voor deze gebouwsoorten een daling verwacht van het aantal opgeleverde m². In 2014 volgt bij hallen & loodsen nog een lichte daling, maar laat bedrijfsgebouwen al een stijging zien. In 2015 noteren beide gebouwsoorten een stijging. In 2015 is de marktomvang van dakbanen naar verwachting gegroeid ten opzichte van 2012. Deze groei wordt gedragen door beide genoemde gebouwsoorten. Voor fabrikanten en verwerkers die zich op het platte dak richten is dit een positieve ontwikkeling.

Ontwikkelingen vanaf 2015
De stagnerende bouwactiviteiten op de utiliteitsbouwmarkt hebben de markt voor platte daken en dakbanen een flinke slag toegebracht. Op de korte termijn speelt de aanhoudende economische malaise de afzet nog altijd parten. Voor de langere termijn moet er ook naar andere, structurele ontwikkelingen gekeken worden om de koers van de markt te bepalen.

Eén van de belangrijkste ontwikkelingen is dat onze economie aan het ‘verdienstelijken’ is. We verdienen ons geld steeds meer met dienstverlening, terwijl goederenproductie naar lagelonenlanden wordt verplaatst. Gebouwtypen waar platte daken veelvuldig gebruikt worden, worden hierdoor steeds meer een vervangingsmarkt, waarin verouderde panden worden afgestoten en nieuwe efficiëntere gebouwen worden neergezet. Vervangingsvraag betekent niet per se dat er alleen maar renovatie plaatsvindt. Integendeel: functionele, economische en locationele veroudering betekenen dat er juist een permanente behoefte aan nieuwbouw blijft. Uitwisseling van bestaande gebouwen is nauwelijks mogelijk door de sterke specialisatie binnen de industriële activiteiten. Op de lange termijn (2015-2020) zal het aandeel verbouw en groot onderhoud naar alle waarschijnlijkheid toenemen, terwijl het aandeel nieuwbouw stabiliseert.

Materiaalverdeling
De rol van duurzaamheid en hergebruik is hierin noemenswaardig. In hoeverre dit de markt voor dakbanen beïnvloedt, hangt af van politieke keuzes. Als het beleid sterk inzet op herstructurering van verouderde bedrijventerreinen, zal de nieuwbouwproductie afnemen ten gunste van verbouw en groot onderhoud. Duurzaamheid speelt, samen met andere aspecten zoals verwerkbaarheid, innovatie, prijs, winstgevendheid, wetgeving en kwaliteit, ook een rol bij de materialen die de komende jaren gebruikt worden op het platte dak. Vanaf de eerste meting in 2004 is bitumen APP het geliefde materiaal van de vakman, gevolgd door Bitumen SBS en PVC. Milieuvriendelijkere materialen, zoals EPDM, worden iets minder vaak gebruikt. Verschuivingen hierin hebben voor fabrikanten vanzelfsprekend grote gevolgen. Het devies is daarom om deze (duurzame) ontwikkelingen op de voet te volgen.

Bouwproductie 2010-2015 in mln. euro’s, excl. btw (prijzen 2012) en in vloeroppervlak, per gebouwsoort (m2 BVO)

Bron: CBS Voortgangsstatistiek/berekening BouwKennis, augustus 2013

*Prognose