Roofs 2015-11-26 Bouwen draait om de details (premium)

Luchtdichtheid details zwakke schakel in de bouw

Het bouwen verandert, de eisen aan het gebouw veranderen, de regels ­veranderen. Onveranderd is dat de duivel in de details schuilt. Wanneer de ­details niet op orde zijn, dan zal het geheel niet functioneren. Uitgerekend de details worden overgelaten aan de uitvoering op de bouwplaats. Waarom dat een slechte zaak is wordt in dit artikel uiteengezet.

Ing. A.B. Berlee, Comforthome

Een gezond binnenklimaat is een ruimte waarin mensen zich optimaal en prettig voelen, zoals kleding die ‘lekker’ en comfortabel zit. Wanneer kleding onze tweede huid is, dan is de bouwschil de derde huid. Die bouwschil moet ademen, die moet warmte en vocht uitwisselen. Met een bouwschil die bouwfysisch niet voldoet, is controle over het binnenklimaat lastig tot niet te doen. Het maakt dat mensen zich snel niet comfortabel voelen en dat alleen al zal aanleiding zijn tot veel klachten.

Het bouwfysisch gedrag van de bouwschil is door opbouw en samenstelling te sturen. De installaties en het gebruik van de ruimte zijn de andere factoren voor de controle op het binnenklimaat, maar de bouwschil is de basis. Moeilijk sturen wordt het bij binnen- en buitenhoeken, omdat de verhouding binnen- buitenoppervlak plaatselijk ongelijk is. Moeilijk ook wordt het bij overgangen tussen bouwdelen zoals bij vloeren, wanden, daken maar ook kozijnen en zelfs doorvoeren. Kortom.. moeilijk wordt het bij de details. Om zoveel mogelijk controle te houden is het noodzaak de details voor lucht, warmte en vocht dichter te maken dan de bouwdelen. Omdat ‘het bouwen’ steeds meer verwordt tot het samenstellen van bouwdelen op de bouwplaats zijn uitgerekend de details waar het op aankomt de kritische en daarmee de zwakste schakel van de bouwschil.

De bouw mechaniseert, steeds grotere onderdelen worden geprefabriceerd aangeleverd. Daardoor neemt de tijd op de bouwplaats af en de tijdsdruk toe. De bouwdelen worden met een kraan in elkaar gezet tot een frame en eenmaal met elkaar verbonden vindt de afwerking plaats. Een buitengevel wordt er tegenaan gezet, de dakbedekking wordt er op aangebracht, de gebouwschil wordt afgewerkt aan binnen- en buitenzijde. Zijn de bouwdelen als gevel en dak uitstekend geïsoleerd, hoe anders is dat bij de aansluitingen die op de bouwplaats gerealiseerd moeten worden. daarvoor worden nu vooral kit, schuim en tape gebruikt. Laten we inzoomen op die ‘oplossingen’ met als opmerking dat het hier nog maar de luchtdichtheid betreft. Brandveiligheid wordt nog buiten beschouwing gelaten.

Schuim

Op de bouw wordt PUR schuim het meest toegepast, maar ook andere soorten schuim worden toegepast. Schuim kent verschillende uitvoeringen waar de bekende spuitbus het meest wordt ingezet. Iedereen kent het, het is ook geweldig spul voor doe-het-zelf toepassingen. Het is echter niet geschikt als duurzame vulling bij details. De duurzamere varianten blijven flexibel, wat een eerste vereiste is. Wanneer de standaard variant wordt gebruikt, zal blijken dat deze na enige tijd loskomt, scheurt en verpulvert met isolatie- en luchtlekken tot gevolg. De reden dat ook de duurzame variant niet geschikt is, komt doordat schuim op de bouwplaats alleen correct is aan te brengen als er voldoende ruimte tussen de te vullen delen wordt gelaten. Die ‘stelruimte’ kenmerkt zich nou juist door ongelijkheid , er zijn altijd plaatsen waar je niet voldoende bij kunt komen met de spuitmond om volledig dicht te schuimen. Denk aan meterslange dakelementen bij schuine daken of rondom gevelelementen. Dichtschuimen op de bouwplaats met PUR of een ander schuim betekent dat de bouwer de verantwoording krijgt over het functioneren op de details. Wanneer schuim is aangebracht, is met thermografie of luchtmeting te zien of het wel of niet voldoet en wanneer het niet voldoet kan het alleen goed komen als de bouwdelen weer gedemonteerd worden en alsnog goed sluitend worden aangebracht.

Kit

Waar schuim niet werkt, lijkt kit een oplossing. Ook daar zijn ongelooflijk veel varianten van en ook kit is maar ten dele of niet geschikt om de details luchtdicht af te werken. Het volume kit wat aangebracht kan worden is beperkt tot enkele millimeters en daarmee dient het op z’n best de luchtdichtheid. Net als bij schuim is de duurzaamheid sterk afhankelijk van het merk en de soort kit. Net als bij schuim zijn de betere soorten de duurdere met nog steeds het nadeel van de afhankelijkheid van het correct moeten aanbrengen. Kit is net als lijm, het werkt goed als het tussen de delen op een voorbehandelde ondergrond goed wordt aangebracht of wanneer er voldoende ruimte wordt gelaten voor de kit. Het vanaf de buitenzijde van een detail ‘afkitten’ zal werken in een daarvoor bestemde richel zoals bij kozijnen en tegelwerk. Het dichtkitten van een dakvoet of rondom een doorvoer is beslist geen duurzame oplossing

Tape

Je kunt ook tape gebruiken voor luchtdichting. Tape is een handige manier om snel plaatselijk een strookje folie aan te brengen. De verlijming van de tape op de ondergrond is prima om de tape tijdelijk op z’n plaats te houden maar die verlijming zelf is beslist niet duurzaam luchtdicht. Met tape luchtdicht afwerken is net als schuimen en kitten een schaamlap voor slecht detailleren.

Er is in de bouw een spreekwoord: ‘Schildershand bedekt timmermans schand’. Een schilder kan met vulmiddel en verf verhullen wat in de basis fout zit. Schilderwerk heeft een cyclus van 5 tot 10 jaar en alle kit en vulling die onder de verflaag zijn aangebracht voor mooi strak schilderwerk komen aan de oppervlak. Zo is het ook met slechte details die worden overgelaten aan Pietje PUR, Keesie Kit en Tinus Tape - met dat verschil dat het tot uiting komt in schimmels, verkleuringen en mossen. Hoe goede details tot stand te brengen komt in een volgend artikel aan de orde.