Roofs 2018-04-22 Verbeterde veiligheidscultuur wordt eis voor dakdekkers (premium)

Veiligheidsladder

Hoogspanningsnetbeheerder TenneT werkt sinds 2017 met de Veiligheids­ladder om de veiligheidscultuur binnen het bedrijf, maar ook in ­samenwerking met haar leveranciers, te verbeteren. In de Governance Code Bouw wordt momenteel een soortgelijke aanpak uitgerold . De dakenbranche krijgt dan ook onmiskenbaar te maken met de Veiligheidsladder. Safety advisor Ad Huijbregts van TenneT is verantwoordelijk voor de implementatie van de Veiligheidsladder bij de TenneT leveranciers. Roofs sprak met hem.

Met ruim 3.500 leveranciers en meer dan 28 miljard euro aan investeringen in de komende 10 jaar is TenneT één van de grote opdrachtgevers binnen o.a. de bouwbranche. Het bedrijf, met de Nederlandse staat als enige aandeelhouder, is zich ook bewust van haar maatschappelijke verantwoordelijkheid, aldus Huijbregts. Dit uit zich op verschillende manieren. Zo wordt veel aandacht besteed aan omgevingsmanagement bij bouwwerkzaamheden, worden tracés met inspraak van diverse belangenorganisaties kritisch bekeken en vastgesteld en is er ook regelmatig aandacht voor ­natuurvriendelijke inrichting.

Veiligheidsvisie

Op het gebied van veiligheid heeft TenneT in 2013 een veiligheidsvisie voor de komende vijf jaar ontwikkeld, met als doel het aantal incidenten te verminderen. Deze visie concentreert zich op drie aandachtspunten, namelijk:

• ‘safety leadership’, waarmee de veiligheidscultuur actief wordt beïnvloed en waarbij de organisatie als geheel optreedt;
• ‘One TenneT standard’ voor zowel de onshore (hoogspanningskabels en stations) als de offshore-activiteiten (bijvoorbeeld aansluiting windmolenparken in zee), zowel in Nederland als ook in Duitsland;
• ‘Safety by Contractor Management’, dit onderdeel is erop gericht om de veiligheidsprestatie van de bedrijven die voor TenneT werkzaamheden uit voeren te verbeteren.

Dit alles onder het motto ‘Stay tuned Safety first’, een slogan die bij alle uitingen wordt vermeld. Dat het geen lege kreet is, blijkt uit het gegeven dat men aantoonbaar werk maakt van een verbetering van de veiligheidscultuur in zowel de eigen organisatie als die van haar ‘contractors’. De Veiligheidsladder is hierin een belangrijk instrument. Die is oorspronkelijk ontwikkeld door ProRail, maar wordt inmiddels onder beheer van NEN breder in de markt gezet. Zie ook het artikel ‘Veiligheidsladder vergroot veiligheidsbewustzijn’ in Roofs februari 2018.

Huijbregts: “Uit nader onderzoek van de veiligheidsincidenten blijkt dat zo’n 80% hiervan wordt veroorzaakt door de ‘mens’. Bijvoorbeeld het al dan niet bewust overtreden van een regel, omdat de betreffende persoon het goed wil doen voor de baas, doordat hij of zij tijd en/of kosten probeert te besparen. Menselijk gedrag heeft een groot aandeel in beslissingen/handelingen die leiden tot het incident. Aan de hand van dit inzicht worden bij TenneT vier cultuurregels gehanteerd:

• Zorg voor een veilige werkomgeving
  Denk, voor je aan de werkzaamheden begint, eerst na over de eventuele veiligheidsrisico’s en hoe die te elimineren;
• Houd je aan de veiligheidsregels
  Hierbij worden zowel de wettelijke regels bedoeld, als de eventuele aanvullende eisen van de opdrachtgever;
• Meld alle incidenten
  Bijna-ongevallen kunnen met wat pech een volgende keer ongevallen worden. De melding kan ervoor zorgen dat de situatie in het vervolg niet meer voorkomt;
• Let op elkaar
  Spreek je collega’s aan en accepteer dat jij ook wordt aangesproken.

Andere bedrijven hanteren soortgelijke cultuurregels; wellicht iets anders geformuleerd, maar ze komen vaak op hetzelfde neer.

Veiligheidsladder

“Er zijn diverse methodieken om de veiligheidscultuur bin-nen een organisatie verder te verbeteren,” aldus Huijbregts. “De meest bekende methodieken zijn Hearts & Minds, HRO cultuur en de Veiligheidsladder. TenneT heeft gekozen voor de Veiligheidsladder, omdat hierbij een audit plaatsvindt door een onafhankelijk certificatie-instituut. TenneT kan hierdoor bij het inkoopproces de keuze voor de leverancier mede bepalen door de veiligheidsprestaties.”

“Er is een aantal belangrijke stappen bij het toepassen van de Veiligheidsladder. Het start met een self-assessment van de veiligheidscultuur, vervolgens worden de onderwerpen bepaald waarbij nog niet aan de eisen wordt voldaan. Aansluitend wordt een actieplan opgesteld om de verbeteringen door te voeren. Al dan niet met een beperkte voor-audit wordt vervolgens het certificatietraject in gang gezet.
Er zijn zeven certificerende instellingen (CI’s) die audits mogen uitvoeren en bij goed gevolg NEN te adviseren om het certificaat te verstrekken.”

“Het doel is om samen met onze leveranciers te groeien in het veiligheidsbewustzijn en de prestaties op dit gebied. Wij hebben onze leveranciers aangeschreven met de vraag of zij zich willen committeren aan een aantoonbaar verbeterde veiligheidscultuur. Na een analyse op de uitgevoerde werkzaamheden zijn 450 leveranciers uitgenodigd zich hieraan te willen conformeren (40% Nederlandse bedrijven, 50% Duitse bedrijven en 10% in de andere Europese landen). Hiervan is ruim 2/3 inmiddels gestart met de implementatie, een kleine 20 leveranciers zijn inmiddels gecertificeerd en 30% is nog met de voorbereiding bezig. Een handvol leveranciers heeft daarentegen aangegeven hier niet in mee te willen gaan, wat effectief betekent dat deze leveranciers vanaf begin 2019 hoogstwaarschijnlijk geen opdrachten meer voor TenneT kunnen uitvoeren omdat ze niet aan onze veiligheidseis kunnen voldoen. “

“Om de implementatie te ondersteunen, hebben we inmiddels een 15-tal workshops georganiseerd. Hier waren ook de certificatie-instituten en adviseurs bij aanwezig, zodat men elkaar kon leren kennen. Zo help je elkaar naar een betere veiligheidscultuur. Je hebt elkaar nodig. Aan de hand van de opgedane kennis heeft elk bedrijf een mijlpalen­plan opgesteld. Vanaf begin 2019 gaan wij niveau 3 op de Veiligheidsladder verplicht stellen om aan het ­aanbiedingsproces deel te mogen nemen.”

“Een goede veiligheidscultuur zorgt ook voor een gezonde organisatie: de maatregelen werken in alle lagen door. In een bedrijf waar een goede veiligheidscultuur heerst, zal ook beter worden geanticipeerd op de vraag van de klant, zullen afspraken beter worden nagekomen, etc. De economische argumenten om niet aan veiligheid te doen, gaan niet op. Je hoort vaak dat veiligheidsmaatregelen niet worden genomen omdat dat te duur zou zijn: men zou zich ermee uit de markt prijzen. Het betreft alleen een investering in de cultuurverandering. Wanneer die eenmaal is bewerkstelligd, zullen de werkzaamheden ook economisch voordeliger kunnen worden uitgevoerd. Denk eens aan de kosten die worden gemaakt aan incidenten en (bijna-)ongevallen: uitval, vertraging, materiële schade, persoonlijk letsel, boetes… Een organisatie waar de veiligheidscultuur op orde is, presteert ook bedrijfseconomisch beter. Als je aan leidinggevenden vraagt of ze willen dat hun personeel aan het eind van de dag weer veilig thuiskomt, zullen ze allemaal bevestigend antwoorden. Waarom neemt dan niet iedereen de benodigde maatregelen?”

Maatregelen

De maatregelen die genomen moeten worden in het kader van de certificering, zijn relatief eenvoudig. Puntsgewijs komt het neer op de volgende thema’s:

• Definieer en verbeter (indien nodig) houding en gedrag;
• Beloon en sanctioneer veiligheidsgedrag;
• Wissel informatie en ervaringen met elkaar uit;
• Beoordeel voortdurend de veiligheidssituatie;
• Spreek onveilig gedrag aan en stel je open om ­aangesproken te worden;
• Analyseer incidenten en veiligheidsobservaties en neem actie tot verbetering.

“Het is van belang dat de medewerker van bijvoorbeeld een dakdekkersbedrijf standaard nadenkt over een veilige werkmethode, vóórdat hij aan de werkzaamheden begint. En het is belangrijk om na te blijven denken, wat er allemaal fout kan gaan en welke maatregelen je genomen hebt om dat te voorkomen. Verder is het belangrijk om goed gedrag te belonen en verkeerd gedrag te bespreken en indien daartoe aanleiding is te sanctioneren. Dat kan heel eenvoudig: loof bijvoorbeeld kaartjes voor een voetbalwedstrijd uit voor degene die in een bepaalde periode op een goede en veilige manier werkt. En stuur de persoon die bijvoorbeeld herhaaldelijk en bewust weigert Persoonlijke Bescherming Middelen (PBM’s) te dragen op een cursus die hij in zijn eigen tijd moet volgen.”

“Verder is het belangrijk om veiligheid zo veel mogelijk ­bespreekbaar te maken. Ook dat kan heel eenvoudig, een TenneT contractor heeft bijvoorbeeld een kaartspel laten maken, waar naar de gewone afbeeldingen ook de verschillende veiligheidsthema’s op staan. Je kunt er een gewoon kaartspelletje mee spelen, waardoor de verschillende thema’s telkens even onder de aandacht worden gebracht. Je kunt de thema’s ook aangrijpen om op een informele manier met het personeel te praten over de dagelijkse ­werkpraktijk. Vaak zal de leidinggevende daar lering uit ­kunnen trekken.”

De CI’s zullen periodiek audits uitvoeren, waarbij feitelijk op een open manier een gesprek zal worden gevoerd met de betrokkenen: het is geen checklist die wordt afgevinkt, maar een gesprek hoe de dagelijkse veiligheidsonderwerpen de aandacht krijgen. Verder zal bijvoorbeeld worden nagegaan of afwijkingen en waarnemingen zijn vastgelegd, of de veiligheidsregels worden nageleefd, of acties worden ondernomen ter verbetering en of de communicatie in orde is. De analyse hiervan wordt dan weer teruggekoppeld met de persoon die geïnterviewd is en het totaal van alle interviews met het bedrijf.

Governance Code Bouw

In 2014 is de Governance Code Bouw ondertekend, door grote opdrachtgevers als ProRail, Rijkswaterstaat en de Rijksvastgoeddienst en opdrachtnemers, zoals Heijmans, BAM, VolkerWessels en TBI zich aangesloten. In totaal zijn inmiddels ruim 100 bedrijven aangesloten. Zij hebben zich hiermee onder andere gecommitteerd te zullen samenwerken op het gebied van veiligheid. Het is de bedoeling om, als gevolg van de samenwerking tussen deze partijen, de veiligheidscultuur bouwbreed te verbeteren. Deze organisaties zullen immers van de partijen die ze inhuren eenzelfde commitment verlangen. Voor dakdekkersbedrijven betekent dit in veel gevallen dat de eisen op het gebied van de ­veiligheidscultuur waarschijnlijk in de toekomst als eis zullen gaan gelden om een bepaald project te mogen uitvoeren.

De activiteiten zijn er momenteel op gericht om zowel het eisenpakket als de infrastructuur op dit gebied te standaardiseren. Huijbregts: ‘Het werkt verwarrend als iedere betrokken organisatie een eigen systematiek hanteert. Binnen de GC-bouw is er inmiddels een gestandaardiseerde toegangsinstructie en er wordt nu ook gewerkt aan een gestandaardiseerde app om die bouwbreed in te zetten zodat iedereen op dezelfde manier veiligheidsincidenten kan melden.”

“Neem veiligheid serieus,” besluit Huijbregts. “De veiligheidscultuur is geen marketinginstrument, het is een cultuur die ertoe moet leiden dat de bouw in zijn algemeen een veiligere en gezondere werkomgeving kan bieden. Vanavond iedereen weer veilig thuis.”