Roofs 2018-11-20 Met GAan in de Bouw beschikt de hellende dakenbranche weer over vakopleiding

Opleidingen

Op 22 oktober 2018 ging op de locatie van Bouwmensen Limburg in Horst het nieuwe opleidingssysteem voor de Gespecialiseerde Aannemerij (GA), GAan in de Bouw, officieel van start. Tijdens verschillende toespraken werd het opleidingsprogramma toegelicht, aansluitend verrichtte Henk Klein Poelhuis de officiële openingshandeling.

De opleidingen onder GAan in de Bouw zijn modulair ingericht en leveren, via branchecertificaten, een beroeps­kwalificerend diploma met een NLQF-certificering op. De vakopleidingen zijn bestemd voor instromers, ­zij-instromers en de huidige medewerkers (en zzp’ers) binnen de ­branches. In de afgelopen jaren is de bestaande lesstof geactualiseerd en in modules verdeeld. Ook zijn er vak­bekwame docenten aangetrokken die de lesstof op de juiste manier kunnen overbrengen.

Tijdens de goed bezochte bijeenkomst schetsten achter­eenvolgens voorzitter Wim van der Maas, projectleider Henk Hanssen en bestuurslid Piet Jacobs van GAan in de Bouw de achtergrond en de opzet van de opleiding. De opleiding is opgezet voor alle beroepen die zijn verenigd binnen de branchevereniging Gebouwschil Nederland (GNL), te weten metselen/lijmen, voegen en hellende daken. Wim van der Maas schetste de moeilijkheden tijdens de ontwikkeling van de opleidingen.

Deze hadden voornamelijk te maken met het gegeven dat de GA-branches klein zijn, waardoor het verwachte aantal leerlingen, zeker in de eerste jaren, bescheiden zouden blijven. Daarom is een systematiek bedacht die wezenlijk verschilt van de reguliere opleidingstrajecten, maar die wel resulteren in erkende branchediploma’s.

Braindrain

Van der Maas gaf aan dat het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) onlangs heeft becijferd dat de Gespecialiseerde Aannemerij in de komende drie jaar zo’n 7600 nieuwe ­arbeidskrachten nodig heeft, ongeveer fifty-fifty verdeeld over extra en vervangende arbeidskrachten. Daar werd aan toegevoegd dat dit een vrijwel onmogelijke opdracht is: deze aantallen werden zelfs in de hoogtijdagen vóór de kredietcrisis niet gehaald.

Hij stelde vervolgens dat de kwaliteit van de arbeidskrachten minstens zo belangrijk is als de aantallen. Met name m.b.t. dit laatste is het optuigen van de vakopleiding een belangrijke stap: “De sector heeft te maken gehad met een enorme braindrain. Duizenden medewerkers zijn vertrokken. Daarnaast is er een wildgroei ontstaan op de bouwplaats, met mensen die elkaar niet altijd verstaan of begrijpen, met het fenomeen schijnzelfstandigheid als extra verstorende factor. Door die krimp en wildgroei, in combinatie met de huidige explosiviteit in bouwvolume, komt de veiligheid in steeds groter gevaar. Maar dat is niet het enige: de Wet Kwaliteitsborging in de Bouw werpt al vele jaren haar schaduw vooruit en zal diep invreten in de verhoudingen en verantwoordelijkheden binnen de sector. De vraag is of de ondernemers en werknemers binnen de GA daar voldoende op zijn voorbereid.”

NLQF

Piet Jacobs schetste de geschiedenis van de vakopleidin-­gen van de GA aan de hand van de ontwikkelingen binnen de hellende dakenbranche. Ongeveer 35 jaar geleden werd branchevereniging HHD opgericht als reactie op de vraag van fabrikanten van dakpannen, die con­stateerden dat de verwerking van hun producten op de daken te wensen overliet. Al vrij snel resulteerde dit in de SOHD (Stichting Opleidingen Hellende Daken), later werd binnen BGA Nederland de samenwerking gezocht met ­andere ­GA-branches. De opleidingen (BBL 1 en BBL 2) ­werden ­uitgevoerd in samenwerking met het Radius College en vanuit de respectievelijke brancheverenigingen werd hier jaarlijks in geïnvesteerd. Dit was een goede oplossing, maar BGA Nederland kwam helaas niet door de crisisjaren heen. In 2014 hield het op te bestaan.

Sindsdien is gewerkt aan een nieuwe systematiek, op basis van het zogeheten NLQF: het Nederlands kwalificatie raamwerk dat deel uitmaakt van EQF (European Qualification Framework). Dit raamwerk regelt dat opleidingen in heel Europa op hetzelfde niveau worden ingeschaald. Projectleider Henk Hanssen gaf aan dat de volgende overwegingen bij deze opzet de doorslag gaven:

1. Belangrijk is het toekennen van waarde: individueel (vakmanschap), maatschappelijk en economisch (de gekwalificeerde werknemer zorgt voor continuïteit van het bedrijf).
2. Binden: de investering bindt de werknemer aan het bedrijf en de branche.
3. Verbinden: partijen die belang hebben bij goed opgeleid personeel worden met elkaar verbonden.
4. Inspelen op de veranderingen in het beroepsonderwijs; er is steeds vaker alleen nog maar ruimte voor volume-opleidingen. Het behalen van een MBO-diploma is voor GA-beroepen nu al vaak niet meer mogelijk.
5. Inspelen op de veranderende vraag van de werknemer en werkgever: in de toekomst zal meer worden ingespeeld op de competenties van de individuele werknemer. Er wordt geen energie gestoken in wat iemand niet kan, maar juist in datgene waar hij of zij goed in is.

Hanssen: “Er is altijd behoefte aan goed gekwalificeerd personeel en deze behoefte zal in de nabije toekomst alleen maar toenemen. Het EVC, de arbeidsmarktroute gericht op het behalen van een MBO-diploma, is individueel gericht, kostbaar en slechts een beperkt aantal ROC’s biedt dit momenteel aan. Daarom is gekozen voor NLQF: het is een Europese norm die correspondeert met het niveau van een MBO-diploma. Het is onafhankelijk, moet aan strenge eisen voldoen en wordt door een externe auditor bewaakt. ­Pluspunt is bovendien dat het een collectieve voorziening is en geen individuele als bij EVC. De deur naar EVC en daarmee naar een regulier MBO-diploma staat daarmee nog open. Daar kan men individueel nog altijd voor kiezen, mits er een ROC is die deze kwalificatie nog voert en EVC aanbiedt. De opleidingen zijn begonnen in de locatie van Bouwmensen Limburg in Horst, maar kunnen op verschillende locaties worden gegeven.”

Trots

Piet Jacobs gaf aan ‘apetrots’ te zijn op het resultaat. “De weg ernaartoe was vaak moeizaam en heeft me veel ­slapeloze nachten gekost. Met beperkte financiële middelen is echter een resultaat neergezet waar de branches mee verder ­kunnen. SVGO-GAan in de Bouw staat open voor alle ­branches die behoefte hebben aan een modulaire beroepsopleiding. De vraag van de markt is aan wisselingen onderhevig: tijdens de Vakdag 2016 vroegen ondernemers zich af waarom men bezig was met de opzet van een opleidingsprogramma: er was toen geen behoefte aan. Tijdens de Vakdag 2018 was er juist veel behoefte en kreeg ik veelal de vraag waarom het nog niet was geregeld. Nu de opleiding er is, zeggen veel bedrijven dat ze de mensen niet kunnen missen. Die laatste houding is niet erg slim: goed geschoolde medewerkers kunnen hun taak immers veel beter uitvoeren.”

Na de toespraken werden de aanwezigen in de gelegenheid gesteld de opleidingslocatie te bezichtigen. Het was de eer aan Henk Klein Poelhuis, oud-voorzitter van de AFNL en destijds initiatiefnemer van het opleidingsprogramma voor de GA-branches, om de openingshandeling te ver­richten. Vanaf dat moment beschikken de respectievelijke GA-branches, waaronder die voor de hellende daken, na jaren weer over een eigen vakopleiding.