Roofs 2019-06-54 Bijzondere coalitie opent het dakenlandschap voor Nederland
Special gebruiksdaken
Na ruim vier jaar sloot op 13 mei, tijdens een feestelijke bijeenkomst in Nieuwspoort, de Green Deal Groene Daken. Feestelijk, omdat het zeer succesvolle jaren zijn geweest, waarin meer bewustzijn is gecreëerd voor de mogelijkheden op het dak en het groene dak in het bijzonder. Maar ook feestelijk, omdat het samenwerkingsverband van meer dan veertig partijen onverminderd door gaat in de vorm van het platform Het Nationaal Daken Plan (zie ook Roofs mei 2019). Scheidend voorzitter Egbert Roozen kijkt met ons terug op de bijzondere jaren van samenwerking.
Stichting Roof Update
Egbert Roozen, in het dagelijks leven directeur van de Branchevereniging VHG, vervulde in de laatste jaren van de Green Deal Groene Daken (GDGD) de rol van voorzitter van het bestuur. Samen met bestuursleden Kasper Spaan (adviseur en programmamanager bij Waternet), Mario Geuze (VHG beleidsadviseur) en dankzij de onvolprezen ondersteuning van procesbegeleiders Anne-Marie van Bor en Carleen Mesters kon de Green Deal haar leden tot bijzondere prestaties brengen.
Roozen: “Het ministerie van EZ noemde de GDGD één van de succesvolste deals. En terugkijkend is er ook zeer veel werk verzet, met bovendien een zeer bijzondere en omvangrijke groep van deelnemers. Een coalitie van marktpartijen, overheden en kennisinstituten komt niet vaak zo nader tot elkaar als in onze GDGD. Binnen dit samenwerkingsverband weten ze elkaar snel te vinden en kunnen er verbanden worden gelegd, die anders veel meer moeite zouden hebben gekost. Initiatiefnemer Erik Steegman had in oorsprong al vertegenwoordigers vanuit alle windstreken bij elkaar om tafel gekregen om het groene dak in Nederland gerealiseerd te krijgen. En daarop is met succes voortgebouwd. In 2016 tekenden meer dan dertig partijen de Green Deal fase 2 en nog steeds sluiten partijen zich aan. Er zijn nu veertig deelnemers en er treden er met STOWA en Rioned nog twee toe.”
Noodzaak
“Dat succes komt voort uit de oplossing die het dakenlandschap biedt voor tal van problemen waarmee Nederland te maken heeft,” zegt Roozen. “De verdichting van het stedelijk gebied, het schaarser worden van groen in de stad en de gevolgen die dat heeft voor een leefbare omgeving, het waterbeheer en klimaatverandering. Allemaal aspecten waarbij het dak een kans biedt tot oplossingen.”
En in de afgelopen jaren werden we met de problemen geconfronteerd. Je kon er niet omheen: hoosbuien, wateroverlast, hagelschade, maar ook grote droogte. Onze steden moeten weerbaarder worden. Marloes Grout en Paul van Roosmalen van de Gemeente Rotterdam (dat zich al vanaf het begin verbond aan de Green Deal) geven aan dat het daklandschap enorme kansen biedt voor het realiseren van de veerkrachtige stad van de toekomst. Binnen de GDGD is iedereen kortom wel doordrongen van het belang van groene daken, maar er waren nog erg veel obstakels. Door met elkaar om tafel te zitten, komen er innovaties op gang. Proefprojecten kunnen worden opgestart om bijvoorbeeld differentiatie van belastingen mogelijk te maken, meer water op een dak vast te houden en begroeiing te definiëren om biodiversiteit te waarborgen. De GDGD dook in archieven en rapportages van tal van instellingen, om meer inzicht te krijgen in prestaties en kwaliteiten van dakgroen.”
Tijdlijn
Op het binnenwerk van de tijdens de bijeenkomst in Nieuwspoort gepresenteerde uitvouwbare folder Het dak verbindt ambitieuze partners, ruimte voor water, groen, welzijn en energie, staat een tijdlijn van 2016 tot 13 mei 2019. Een overzicht van hoogtepunten uit de jaren dat de GDGD opereerde. Dit legacy-document toont de werkbijeenkomsten, ondertekenmomenten en seminars die de GDGD organiseerde. De folder is bestemd voor de eigen achterban en voor de geïnteresseerde ondernemers of beleidsmakers in heel het land. Van een presentatie over differentiatie in belastingen bij de Gemeente Enschede tot lezingen op het seminar ‘Groenblauwe daken voor de leefbare stad’.
“De partners van de GDGD hebben hard gewerkt om het pad voor een groen en multifunctioneel dakenlandschap te effenen. Met het aanreiken van dit soort documenten geven we beleidsmakers en visionairen gereedschap in handen om overtuigend, en op basis van betrouwbare cijfers, mensen te overtuigen,” zegt Roozen. “Zo is ons Facts and Values-document een belangrijk communicatiemiddel gebleken, ook in Europees verband. De Engelse vertaling vond gretig aftrek tijdens de Europese Greening Cities-conferentie waar partners van de gemeenten Enschede en Rotterdam spraken over slim financieren van vergroenen van steden, door budgetten te combineren en belastingen te vergroenen.”
Trots is Roozen ook op de onlangs uitgegeven Handreiking Natuurdaken, waarover in een eerdere editie werd gesproken. De helder verwoorde en praktische handreiking onderstreept het belang van biodiversiteit op daken en hoopt daarmee drempels weg te nemen en een hogere ambitie voor groen in de bouwopgave mogelijk te maken.
Het legacy-document nodigt tenslotte gemeenten, waterschappen, provincies, bedrijven, woningcorporaties, bouwers, maatschappelijke organisaties en burgerinitiatieven uit zich ook aan te sluiten. “Want met name de architecten, projectontwikkelaars, woningbouwcorporaties bouwers en dakenmakers zouden we ook steviger vertegenwoordigd willen zien in een nieuw samenwerkingsverband. We hebben inmiddels een structuur, waarbinnen het voor al die verschillende partijen prettig samenwerken is en kennis gedeeld kan worden op een doeltreffende manier. Het legacy-document laat zien dat we niet werken aan het zoveelste rapport dat ergens een la in kan, maar dat we direct zoeken naar de link met verdienmodellen in de praktijk en de uitvoering.”
Nationaal en lokaal
Want de uitdaging is onverminderd groot. “Hoewel het bewustzijn stijgt en er prachtige initiatieven zijn, zoals bijvoorbeeld de motie Groene Daken van Tweede Kamerlid Suzanne Kröger (GroenLinks), hebben we de coalitie van de Green Deal partijen hard nodig.”
In de Green Deal-samenwerking is ook gebleken dat veel oplossingen een sterk lokaal karakter hebben. Een groenblauwe dakoplossing betekent in Rotterdam net iets anders dan in het oosten van het land. “Ook daar hebben we in de afgelopen jaren veel ervaring mee opgedaan.” Zo lokaal als een ecosysteem, zo zullen de oplossingen voor groene daken per regio verschillen. Petra van den Berg , directeur van het NIOO-KNAW, zegt in het legacy-document: “De GDGD heeft ervoor gezorgd dat de interacties tussen bedrijven, instellingen en gemeenten zijn uitgegroeid tot een echt ecosysteem. Zo is een geweldige voedingsbodem ontstaan voor nieuwe initiatieven voor vergroening van het Nederlandse dakenlandschap.”
Egbert Roozen en het bestuur hebben het einde van de Green Deal op een zorgvuldige en succesvolle wijze zo vormgegeven, dat er ruimte is om het opgewekte en gekoesterde enthousiasme onder de partijen vast te houden en om te zetten, om na de zomer onder een nieuwe noemer voort te zetten. De contouren van het Nationaal Daken Plan zijn geschetst. Roozen: “Een nieuw bestuur krijgt alle vrijheid dit naar eigen inzicht in te vullen. Als het platform Nationaal Daken Plan zetten de partners zich de komende jaren in om het dakenlandschap te ontwikkelen voor meerdere maatschappelijke opgaven.” De focus ligt op het onbenutte potentieel van het dak als verbindende oplossing voor maatschappelijke opgaven zoals klimaatverandering, verstedelijking en verdichting, energie, biodiversiteit, gezondheid.
Alle genoemde uitgaven zijn digitaal te downloaden via de website van de (nu nog) GDGD: greendealgroenedaken.nl