Roofs 2019-07-80 Amsterdam investeert in 'high-tech' daken

Blauw-groene daken

Als onderdeel van het WeMakeThe.City-festival organiseerde RESILIO op dinsdag 18 juni de Rooftop Talks en daaraan gekoppeld een Groene Daken Tour. Tijdens de bijeenkomst in Architectuurcentrum Amsterdam (ARCAM) kwamen diverse sprekers aan het woord over nut en noodzaak van met name blauw-groene daken. Daarna werden de bezoekers in de gelegenheid gesteld enkele van deze daken te bezoeken.

Het programma werd geopend door ­projectmanager Age Niels Holstein van de gemeente Amsterdam. RESILIO, vertelde hij, staat voor ‘Resilience nEtwork of Smart Innovative cLImate-adapative rOoftops’ en is een samenwerkingsverband tussen de Gemeente Amsterdam, Waternet, MetroPolder Company, Rooftop Revolution, HvA, VU, De Aliantie, Stadgenoot, De Key en Consolidated. Het RESILIO-project wordt gefinancierd door het Urban Innovative Actions (UIA) Programma van de Europese Unie. Het UIA-programma biedt ieder jaar subsidie voor innovatieve pilotprojecten op verschillende thema‘s. Amsterdam zal met het vernieuwende dakenproject de komende jaren zeker 10.000 m² aan slimme blauw-groene daken aanleggen.

Jan Henk Tigelaar van Rooftop Revolution ging vervolgens in op het ‘waarom’ van de investering van de stad in een ‘high-tech’ dakenlandschap. Hij memoreerde de gevolgen van de klimaatverandering, die merkbaar worden: de wateroverlast die door de hevigere piekbuien een grote impact hebben op de stad, maar ook het zogeheten Urban Heat Island-effect, wat inhoudt dat de ­temperatuur in verstedelijkte gebieden beduidend hoger ligt dan daarbuiten, met alle gevolgen van dien. De biodiversiteit in Nederland gaat hard achteruit en ook op dit gebied leveren groene en blauw-groene daken een belangrijke bijdrage.

Grondstof

“Water is een grondstof,” hield Friso Klapwijk de toehoorders namens MetroPolder Company voor. Door regenwater direct in het riool te laten afvloeien, raakt de riolering overbelast, lopen straten onder en wordt regenwater verspild. “Regen krijgen we gratis en is de bron voor alle leven. Door het in een buis af te voeren, maken we het tot afval. Dat klopt niet. Bovendien worden steden drukker en verandert het klimaat, waardoor de kans op wateroverlast, hittestress en droogte toeneemt. Dit betekent dat steden meer regenwater vast moeten houden voor droge periodes.” Bij het ontwikkelen van nieuwe oplossingen voor waterberging laat MetroPolder Company zich inspireren door de Nederlandse polder, waarin al eeuwenlang water wordt vastgehouden en slim wordt verdeeld.

Klapwijk ging vervolgens in op de techniek van het Polderdak-systeem. Ook behandelde hij het Smartroof 2.0-systeem (zie voor een uitgebreide beschrijving hiervan Roofs oktober 2017). Tenslotte zette hij de voordelen van waterberging op een rijtje: het vermindert de wateroverlast, levert direct water aan de beplanting op het dak, verbetert de ecologie op en rond het dak, vermindert de hitte op en rond het gebouw, maakt hergebruik van regen mogelijk en is lichter dan een traditioneel groendak.

Dakonderhoud

Manager RGS (Resultaatgericht Samenwerken) Glen Bosman van Consolidated ging vervolgens in op de praktijk van het dakonderhoud van dergelijke daken. Het bedrijf maakt hiervoor gebruik van het online dakmanagementsysteem Dakota. Hiermee verzamelt men alle data van de daken op één overzichtelijke plek. Het systeem brengt op basis van o.a. een conditiemeting en een inschatting van de levensduur in kaart waar en wanneer dakonderhoud nodig is en wat de kosten van het onderhoud zijn. Op basis hiervan kan vervolgens een meerjarenbegroting worden gemaakt. Bosman lichtte de verschillende stappen (nulmeting – meerjaren onderhoud begroting (MJOB) – jaarplan en uitvoering) van het planmatig dakonderhoud toe en besprak de diverse voordelen (inzicht in de conditie, alle relevante documenten op één plek, de koppeling van het meerjarenplan aan de begroting, etc.).

Onderzoek

Wat nu precies de effecten zijn van de blauw-groene daken, wordt momenteel in kaart gebracht door de Hogeschool van Amsterdam (HvA) en de Vrije Universiteit (VU). Nathalie van Veen (VU) lichtte toe dat de VU zich toelegt op de besturing van de klep van individuele blauw-groene daken. Hiermee ontstaat een systeem dat water vasthoudt wanneer het droog is en het water weg laat lopen zodra er een (zware) bui aankomt. Het systeem maakt hiertoe gebruik van de data van de weersvoorspellingen. Het onderzoek heeft tot doel het systeem te optimaliseren, in kaart te brengen waar het systeem het meest effectief kan worden ingezet en hiervoor een maatschappelijke kosten-baten-analyse te maken. De kennis en verwachtingen van de deelnemers werden getest middels een Mentimeter en kwis. Het onderzoek van de HvA concentreert zich niet alleen op het water, maar ook op de effecten op de (omgevings)temperatuur. Dus: welk effect heeft de aanleg van een blauw-groen dak op het comfort van de bewoners en op de temperatuur van de stad? Hierbij wordt ook gekeken naar het isolerend vermogen van deze daken.

Tenslotte ging Marie Morel van Urban Management en de HvA in op de waarde van de participatie in een initiatief als RESILIO. Door participatie wordt men meer bij de proble­matiek betrokken: het maatschappelijk probleem dat er is wordt gezamenlijk gedragen en men heeft ook meer regie over de oplossingen. De verschillende waarden en frames van de participanten leveren verschillende schaalniveaus op waarop men kan bijdragen. Morel wees op de verschillende facetten die van invloed zijn op de bereidheid om mee te doen, zoals bijvoorbeeld de bereikbaarheid van het dak, de mate van inspraak en de specifieke mogelijkheden van het dak.

Dakentour

Na de presentaties werden de aanwezigen in de gelegenheid gesteld enkele bijzondere daken in de buurt van het ARCAM te bezoeken, namelijk het dak van NEMO, waar een groendak is toegepast voor het stimuleren van de biodiversiteit, het dak van Restaurant Vermeer (waar men een moestuin op heeft aangelegd) en het blauw-groene dak Smartroof 2.0. Na de tour kon men met een drankje bij de borrel van WeMakeThe.City nog uitgebreid napraten over het dakgebruik en de toepassing van groene en blauw-groene daken.