Roofs 2019-09-14 Waardoor stortte dak AZ-stadion in?

Calamiteit

Op 10 augustus stortte een deel van de overkapping van de tribune van het AFAS-stadion (van voetbalclub AZ) in. Een stuk stadiondak van ongeveer twintig meter breed viel op de Molenaar-tribune. Gelukkig was er niemand in het stadion aanwezig en zijn er geen slachtoffers gevallen. De Onderzoeksraad voor Veiligheid voert momenteel een uitgebreid onderzoek uit, maar heeft al wel een tussentijdse waarschuwing afgegeven.

Men moet er niet aan denken wat er gebeurd zou zijn als AZ ten tijde van de instorting een thuiswedstrijd zou hebben gespeeld. Ook nu er enkel materiële schade is, kan men stellen dat de impact van de instorting enorm is. Normaal gesproken had het stadiondak onder de gegeven omstandigheden niet mogen instorten: duidelijk is dan ook dat er ergens in de ontwerp-, bouw- en/of onderhoudsfase iets mis is gegaan. Het stadion werd in 2006 geopend, dus de constructie was nog relatief jong.

Dit alles maakt een onderzoek door de Onderzoeksraad voor Veiligheid noodzakelijk, waarbij in eerste instantie is gekeken naar het acute gevaar van verdere instorting. Het eerste, verkennende onderzoek heeft inmiddels een waarschuwing opgeleverd. Met het vervolgonderzoek wil de Raad achterhalen wat de directe en achterliggende oorzaken zijn om zo lessen te trekken voor de toekomst. Hierbij kijkt de Raad naar zowel het ontwerp, de vergunningverlening en de bouw van het stadion als naar het onderhoud en het beheer. Het is nog niet bekend wanneer dit onderzoek zal zijn afgerond. Zodra de resultaten bekend zijn, zal Roofs hierover berichten.

Tussentijdse waarschuwing

De tussentijdse waarschuwing is gericht aan AZ en de gemeente Alkmaar en betreft de lasverbindingen in het resterende stadiondak. Uit het verkennende onderzoek, dat op 16 augustus was afgerond, is namelijk gebleken dat het instorten van de overkapping is veroorzaakt door falende lasverbindingen. Waardoor deze verbindingen zijn bezweken, is nog niet bekend. Tijdens het verkennend onderzoek zijn ook twee breuken en twee verdachte plekken aangetroffen in het deel van het dak dat nog intact is.

De geconstateerde breuken en vermoedelijke scheuren kunnen leiden tot het bezwijken van delen van het resterende dak en vormen daarmee een acuut risico. Daarom heeft de Onderzoeksraad een formele tussentijdse waarschuwing verstuurd waarbij de Raad erop aandringt dat AZ de stabiliteit en sterkte van de constructie controleert en waar nodig maatregelen treft. De gemeente moet hier als ver­gunningverlener op toezien. Ook andere voetbalclubs hebben aangegeven dat zij hun stadiondak preventief willen inspecteren.

Tot zover hetgeen bekend is. De oorzaak, of waarschijnlijker oorzaken, zijn momenteel onderwerp van onderzoek, maar in de media is al druk gespeculeerd. Vaststaat, dat het op het moment van de instorting relatief hard waaide. Ook weten we dat het dak van het stadion is voorzien van in totaal 1725 zonnepanelen. Of dit factoren waren van de instorting, zal onderzoek moeten uitwijzen. Als dit zo is, dan zou het stadiondak te licht zijn uitgevoerd en dan komt de nieuwe vraag naar voren: hoe kan dit? Het gegeven dat de lasverbindingen het hebben begeven, roept natuurlijk ook de nodige vragen op. Was het laswerk niet goed, de belasting te zwaar, speelden de zonnepanelen hier een rol in? Dit zal allemaal moeten worden onderzocht.

Hoe nu verder?

De instorting heeft grote gevolgen voor het stadion en AZ. Het stadion is gesloten en voetbalclub AZ is gedwongen de thuiswedstrijden voorlopig op vreemde bodem af te werken. Het ingestorte deel is inmiddels gesloopt. Bij het ter perse gaan van dit nummer was nog niet bekend of het stadion weer open zal gaan voor het publiek en zo ja, wanneer dat zal zijn en wat daarvoor moet gebeuren.

Voormalig buitengewoon lid van de Onderzoeksraad voor Veiligheid Ynso Suurenbroek stelt in gesprek met het AD dat er voor AZ eigenlijk niets anders op zit dan het stadion te slopen en een nieuw exemplaar te bouwen. “Eén scheur of gebrek, daar geloof ik sowieso niet in,” zo wordt hij geciteerd. “Het zit in de constructie. Nu zijn er na een paar dagen onderzoek al meerdere zwakke plekken gevonden. De delen van de constructie die wél in orde zijn, hebben al die jaren de extra last van de zwakke plekken moeten opvangen. Dat doet ook iets met die sterke delen. Laat je daar straks bij harde wind of een regenbui nog mensen onder zitten?”

Volgens Rob Nijsse, hoogleraar constructief vormgeven aan de TU, is dat overdreven. “Je kunt er vanuit gaan dat de slechte delen nu naar beneden zijn gekomen. Het is niet zo dat dit een superonveilige constructie is en die kan ook best weer worden hersteld. Maar dat zou alles bij elkaar een jaar kunnen duren. De les die we moeten leren is dat als je geen geld uitgeeft aan controle, je dit soort ongelukken krijgt.”

Het onderzoek van de Onderzoeksraad zal ook moeten uitwijzen wie uiteindelijk verantwoordelijk is. Wie de bericht­geving heeft gevolgd, ziet dat alle partijen naar elkaar wijzen. De betrokkenen zelf geven aan dat in de bouwfase enorm is beknibbeld op de constructie, het ligt voor de hand dat dit een belangrijke factor is geweest in deze calamiteit.

Wkb

De instorting onderstreept ook de noodzaak van de invoering van de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb). Nu al is duidelijk dat er beslissingen zijn genomen die eigenlijk niet verantwoord waren, dat er onvoldoende controle was en dat niet helder is wie wanneer verantwoordelijk was, en wie de eindverantwoordelijke is. Als, zoals momenteel zo vaak het geval is, alle partijen zich enkel verantwoordelijk voelen voor hun eigen werkzaamheden en niemand voor het geheel, is het wachten op de ellende.

Roofs houdt u van het vervolg op de hoogte.