Roofs 2020-04-44 "Bij twijfel niet inhalen

Special Wet kwaliteitsborging voor het bouwen

Momenteel worden in aanloop naar de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) verschillende pilotprojecten uitgevoerd. Met deze projecten wordt ervaring opgedaan met de nieuwe werkmethode en wijze van kwaliteitsborging. Eén van die projecten is een woonhuis in het Friese Stiens, kwaliteitsborger gBOU maakt hier gebruik van het instrument KiK (KOMO instrument Kwaliteitsborging). Een interview met directeur Keimpe Stroop.

gBOU is een KOMO-gecertificeerd bureau voor kwaliteits­borging en wordt als zodanig zelf ook gemonitord. Het bureau wordt door externe deskundigen beoordeeld op toepassing van de werkprocessen, vakkennis, (bij)scholing en toepassing van de juiste normeringen, waaronder NEN. Het bureau werkt uitsluitend met KiK als instrument voor kwaliteitsborging en heeft hier in de loop der jaren dus al ruime ervaring mee opgedaan. Het is destijds een bewuste keuze geweest om met dit instrument aan de slag te gaan,

Standaard project

Het pilotproject betreft een woonhuis in Stiens, voorzien van een hellend dak met dakpannen en zonnepanelen, gebouwd volgens houtskeletbouw. Een relatief ‘standaard’ project, dat precies om die reden is uitgekozen om ervaring op te doen met het instrument KiK. Hoe gaat de kwaliteitsborging in zijn werk? Keimpe Stroop vertelt: “In de traditionele situatie werd de kwaliteit van het bouwwerk in de ontwerpfase gecontroleerd: op basis van de tekeningen en het bestek werden de vergunningen verleend. Daarna kon nog van alles veranderen. Het wennen voor de bouwwereld zit hem er vooral in dat dit laatste alleen mogelijk is met een zorg­vuldige en gedocumenteerde onderbouwing. De daadwerkelijke controle vindt nu namelijk in het werk zelf plaats, waarbij steeds wordt gekeken of het gebouw conform de afspraken, dan wel conform het Bouwbesluit wordt uitgevoerd. Afwijkingen in de uitvoeringen moeten dus worden gemotiveerd en gedocumenteerd.”

De borging volgens KiK is risicogestuurd. In de praktijk bete­kent dit dat de kwaliteitsborger vooraf een risico-analyse opstelt. De toepassing van gecertificeerde producten en materialen in dit instrument versnellen het proces. Aan de hand van de risico-analyse wordt een kwaliteitsborgingsplan opgesteld. Dit borgingsplan wordt met de bouwer besproken. Het kan overigens ook zijn dat de bouwer zelf het kwaliteitsborgingsplan opstelt. De kwaliteitsborger dient dit plan te beoordelen, waar nodig aan te vullen en vervolgens vast te stellen.

“KiK heeft een meeleesfunctie voor bijvoorbeeld de bouwer, hiermee weet iedereen precies wat de bedoeling is. Met behulp van digitale instrumenten (foto’s, live streams) kan alles op een eenvoudige manier worden gedocumenteerd, zodat het niet nodig is om dagelijks op de bouwplaats aanwezig te zijn. Toch bezoeken de inspecteurs het project met enige regelmaat ook fysiek: soms aangekondigd, soms onaangekondigd.”

Eisen in het Bouwbesluit

Op welke manier wordt vervolgens de kwaliteit geborgd? “Neem bijvoorbeeld het aanbrengen van een dakkapel. Deze actie mag niet leiden tot een warmtelek. Dat geldt ook voor bijvoorbeeld de aansluitingen met ramen en deuren. In het Bouwbesluit zijn hiertoe minimale eisen geformuleerd. Wanneer de opdrachtgever geen aanvullende eisen heeft geformuleerd, controleren wij of in ieder geval de eis uit het Bouwbesluit wordt gehaald. In het geval er wel aanvullende eisen zijn gesteld, controleren we uiteraard hierop. Met behulp van KiK worden zoals gezegd de risico’s in kaart gebracht, waar we tijdens de inspecties extra aandacht aan zullen besteden. Dat betekent niet dat de overige aspecten buiten beschouwing blijven: de uiteindelijke checklist is veel uitgebreider dan de risicoanalyse. De borging van onderdelen die niet als risico zijn aangemerkt kan echter veel sneller plaatsvinden.”

“Onze aandacht gaat dus voornamelijk uit naar de als risico aangemerkte onderdelen en details. Wanneer we constateren dat de afgesproken bouwkwaliteit niet is gerealiseerd, kunnen we het detail niet goedkeuren voordat het is hersteld. Dit moet (aantoonbaar) zijn gebeurd vóórdat we ons eindverslag opleveren, dit moet immers in het gebouwdossier worden opgenomen. Het betreft een borging van het gebouw ‘as built’. Doordat de kwaliteitsborging risicogestuurd is, is deze dynamisch, we besteden aandacht aan de zaken die dat nodig hebben.”

Borger niet verantwoordelijk voor bouwkwaliteit

Stel dat in een later stadium alsnog een gebrek blijkt te zijn in het gebouw: in hoeverre is de kwaliteitsborger verant­woordelijk voor hetgeen hij goedkeurt? “De kwaliteitsborger is niet verantwoordelijk voor de kwaliteit van het bouwwerk,” aldus Stroop. “Hij kan alleen verantwoordelijk zijn voor de borging ervan. Daarom keuren wij een gebouw niet lichtvaardig goed, we willen zeker weten dat er later geen problemen op zullen kunnen treden. Hierbij geldt: bij twijfel niet inhalen. Soms is het nodig bepaalde details echt uit te kauwen. Dit is overigens ook in het belang van de bouwer: door problemen vroegtijdig te signaleren, worden veel kosten in een later stadium bespaard. Vanzelfsprekend moet wel de proportionaliteit in de gaten worden gehouden, de kunst van de kwaliteitsborger is om hier een goede balans in te vinden. ”

Dit kost meer tijd in de uitvoeringsfase, maar Stroop stelt dat het met name een verschuiving betreft in het bouwproces: waar voorheen veel tijd werd gestoken in het ontwerp, wordt in het nieuwe systeem de tijd geïnvesteerd in waar het daadwerkelijk van belang is: de uitvoering. “Het zal voor de aannemersbedrijven vooral een kwestie van wennen zijn. Naarmate men meer ervaring met de nieuwe manier van werken heeft opgedaan, zal duidelijker zijn hoe bepaalde situaties moeten worden opgelost en zal het proces vlotter verlopen. Vergelijk het met de auto: als de airbag er niet in zit, mag de auto de fabriek niet verlaten. De bouw is geen gestandaardiseerd proces zoals de productie van auto’s dat is, maar duidelijk is dat een gebouw aan bepaalde (minimale) eisen moet voldoen. Het is onze taak om te borgen dat het gebouw, zoals het is gerealiseerd, daar inderdaad aan voldoet.”

Martijn Holtrop, kwaliteitsborger bij gBOU.