Roofs 2020-06-40 Een hogere laag van de begane grond

Special multifunctionele daken

Tijdens de bijeenkomst van MVO Netwerk Beton ‘Het dak op!’, op 21 augustus vorig jaar in CIRCL Amsterdam, werd gesteld dat de toepassing van multifunctionele daken geregeld zou moeten worden in het Bouwbesluit (zie Roofs september 2019). Het overleg tussen de dakenbranche en de overheid wordt door de coronacrisis vertraagd. In dit artikel wordt in gesprek met Jaap Dooper van Zoontjens op een rijtje gezet in welke zin het Bouwbesluit volgens hem zou moeten worden aangepast.

Jaap Dooper is business development manager bij Zoontjens en hij is één van degenen die pleit voor een aanpassing in het Bouwbesluit, waarmee multifunctioneel dakgebruik meer de standaard kan worden. “Er wordt steeds breder nagedacht over het dakgebruik, in samenhang met de verschillende maatschappelijke vraagstukken die ermee samenhangen. De klimaatverandering, wateroverlast, energiebesparing, luchtkwaliteit: allemaal zaken waar een goed doordacht gebruik van het dak een antwoord op kan betekenen. Maar we moeten ook nog het dak op kunnen. Op maaiveldniveau krijgen we steeds meer te maken met het gebrek aan ruimte: we bouwen de lucht in, maar voor al die mensen die in stedelijke gebieden wonen, moet er ook ruimte zijn om te sporten, te recreëren, etc. Het dak moet veel meer gezien worden als een voortzetting van het maaiveld: als leefruimte.”

Dooper signaleert dat het bewustzijn op dit gebied steeds groter wordt. Individuele opdrachtgevers en lokale overheden zijn al actief aan de slag gegaan met dit onderwerp. De provincie Zuid-Holland werkt bijvoorbeeld met een convenant Klimaatadaptief Bouwen. Vanuit de landelijke overheid (lees: het Bouwbesluit) is er echter (nog) niets vastgelegd in de regelgeving. Dooper: “Het Bouwbesluit gaat nog steeds uit van de primaire functie van het dak, namelijk als waterdichte laag. Het dak moet een bepaalde draagkracht hebben, een bepaalde isolatiewaarde en het moet waterdicht zijn. Maar juist nu er in de komende jaren een enorme nieuwbouwopgave moet worden gerealiseerd, mag wel wat meer ambitie worden getoond.”

“Het dak biedt een oplossing voor tal van maatschappelijke vraagstukken,’ aldus Dooper. “Je kunt duurzame energie opwekken op het dak. Het dak kan water bufferen, om piekbuien op te vangen die het rioleringssysteem in steden vaak niet kan verwerken. Met begroeiing kan het dak bovendien een rol spelen in de biodiversiteit en een schonere lucht in de stad. En in het kader van verstede­lijking biedt het extra leefruimte. Allemaal prachtige oplossingen en het is ook belangrijk hier snel stappen in te maken. Als je op Google Earth kijkt, en ziet hoeveel vierkante meters dak nog ongebruikt is, dan schrik je. Decennialang was een dak niet meer dan een manier om het gebouw waterdicht te maken. We stonden er niet bij stil dat je er veel méér mee kan doen en daar werd ook op geconstrueerd. Als je een dak te licht construeert, zijn de ­mogelijkheden ook beperkt tot alleen de primaire functie. Maar als nu direct bij de nieuwbouw rekening wordt gehouden met het (eventueel) multifunctioneel dakgebruik, is de dakinrichting in een later stadium een veel minder kostbare aangelegenheid.”

Waardetoevoeging

MVO Netwerk Beton pleit er vanzelfsprekend voor de daken standaard in beton uit te voeren, in plaats van bijvoorbeeld lichte staalplaten. Dan is het dakgebruik al direct eenvou­diger te realiseren. Jaap Dooper pleit er aanvullend voor om, naast alle typen dakgebruik, ook het belang van toegankelijkheid niet te onderschatten. Het dak moet door mensen zelf gebruikt kunnen worden. “Juist tijdens de coronacrisis is het gebrek aan ruimte heel duidelijk zichtbaar en zie je dat mensen plekken zoeken om hun activiteiten alsnog uit te kunnen voeren. En waar kan dit beter dan in de buitenlucht? Het dak wordt kortom versneld ontdekt als leefruimte.”

“Er is van alles mogelijk, maar als je er zelf niet op kunt, is het effect voor het welzijn van de mens beperkt. Als je alle daken vol legt met zonnepanelen, kun je er zelf niet meer op. Ik pleit er dan ook voor om alleen de hogere daken te voorzien van zonnepanelen. De lager gelegen dakvlakken kunnen dan ingericht als groene gebruiksdaken, eventueel met waterpartijen. Deze leefruimte creëert waardetoevoeging aan het dak. Denk bijvoorbeeld aan algemene daktuinen, waar de bewoners van een appartementencomplex of seniorenwoning gebruik van kunnen maken om elkaar te ontmoeten. Hoeveel prettiger maak je een dergelijk gebouw dan!”

Minimale eisen

Welke eisen daar constructief aan zouden moeten worden verbonden, laat Dooper liever aan de experts over. “Het is niet aan mij om te zeggen wat dan de minimale eis in het Bouwbesluit zou moeten zijn. Als een dak zo’n 500 kg/m² aankan, kun je er al heel wat mooie dingen mee doen, je kunt er een terras op aanleggen, een niet al te zware daktuin, water bufferen… Bij dit artikel plaatsen we foto’s van enkele fraaie voorbeelden van dakgebruik, allemaal daken die oorspronkelijk ongebruikt waren. Zelf vind ik de realisatie van een compleet schoolplein in het centrum van Rotterdam een prachtig voorbeeld: het dak is volledig afgesloten van de omgeving, daarbinnen kunnen de kinderen vrij spelen. Je kunt het dak eenvoudigweg zien als een hogere laag van de begane grond. Zie dan eens hoeveel ruimte er in de stad bijkomt! Vanwege de coronacrisis is het geplande overleg met het ministerie van BZK voorlopig uitgesteld. Deze periode onderstreept wel de noodzaak van het dakgebruik en het zou mooi zijn als daar in het Bouwbesluit richting aan kan worden gegeven.”

Vanzelfsprekend houdt Roofs u op de hoogte van de verdere ontwikkelingen.