Roofs 2020-11-67 Mensen willen veilig werken, maar doen het soms niet

Theo Talks

In deze rubriek geeft Theo Wiekeraad zijn mening over de dakenbranche en aanverwante onderwerpen.

Ik weet niet of het wel mag en kan? Is het ventileren van deze gedachte nog wel toegestaan of is het kwetsend? Begeef ik me op gladde glibberige paden als ik dit hardop zeg? Bestaat veilig werken in de bouw (en dus op het dak) wel? Is in deze sector wel zoiets als een veilige werkomgeving of creëren wij op een bijna spastische wijze een veilige werkplek op papier voor uitvoerenden in deze dynamische steeds wijzigende omgeving?

Is het wel reëel om ondanks alle uitgedeelde VCA-certificaten van het kader te verwachten dat zij zoveel sturing kunnen geven dat iedere werknemer en ingehuurde kracht echt alles in het werk stelt om zelf veilig te kunnen werken? Ik kan u zeggen: dat valt niet mee. Als dat al moeilijk is, zo niet onmogelijk, kunnen deze mensen dan aangesproken worden als zij tijdens het uitvoeren van hun werk anderen in min of meer “gevaarlijke situaties” brengen? Want als je al niet in staat bent je eigen veiligheid te borgen, hoe kan er dan worden verwacht dat je wel zo kien bent om anderen te behoeden voor het gevaar?

Nu zijn er veel middelgrote bedrijven in onze branche waar directievoeren is geëvalueerd van meewerken in de bouw tot een kantoorbaan waarbij minder dan twintig procent van de tijd op de bouwplaats wordt doorgebracht. Mogen deze directeuren ervan uitgaan dat hun midden­kader zo betrokken en geschoold is om bij onveilige werk­situaties juist te handelen en de juiste informatie compleet te rapporteren? Vinden verder de werknemers zich serieus genomen om ook te rapporteren? Nemen de directievoerders daarna voldoende tijd om de onveilige situatie te evalueren en in de toekomst te voorkomen? En als er in de wandel­gangen wat wordt gezegd, wordt er dan ook geluisterd? Of gaat men gewoon door met de dingen van de dag?

Ik weet het: ik stel veel vragen en roep veel negatieve veronderstellingen op. Maar zijn het zulke domme vragen of is het gewoon onzin? Of zegt u: “dat herken ik wel”? Ik ben bang dat velen van u dat laatste zeggen. We weten donders goed dat in de bouw het doorschuiven van papieren verantwoordelijkheden een speerpunt is op de bouwplaats. Alles en iedereen probeert links- of rechtsom de verantwoordelijkheid en aan­-sprakelijkheid weg te drukken, te begin bij de directie en de hoofdaannemer. Het lijkt er tegenwoordig op dat je een hoofduitvoerder alleen nog maar in de stress krijgt als jouw papierwerk volgens zijn standaard niet op orde of onvolledig is.

Denken we echt dat een statische, op papier veilige werkplek vol standaardzinnen en -oplossingen de reële dynamische buitensituatie beschrijft en dekt? Dat posters ophangen, stickertjes plakken en bordje (ver)hangen een situatie veilig maakt? Kom op mensen! Werkplekken hebben altijd veiligheidshiaten, hoe veilig we ook willen werken. Mensen negeren of dichten die hiaten. We kunnen niet in hun hoofd kijken wanneer en waarom ze welke beslissing nemen.

Het enige dat het kader kan doen is instrueren, instructies herhalen, herhalen en herhalen, en begrip hebben en begrip vragen. Begrip hebben dat het niet altijd zo gaat als het is bedacht en dat de uitvoerende soms blind is voor zijn eigen gevaar. (Ze doen het echt niet omdat ze die avond liever in het ziekenhuis of in een mortuarium liggen. Ze zien het gevaar niet of denken dat zij het zonder die hulpmiddelen ook wel af kunnen). Begrip vragen als je weer komt met diezelfde instructies wat te doen om onveilige situaties te voorkomen of te melden. Want als het door het hele bedrijf altijd goed gaat, zouden die herhalingen niet nodig zijn. En nee, vertel nog maar een keer dat je geen verrader bent als je onveilig werken meldt; dan ben je een zeer verantwoorde medewerker.

U mist controleren. Dat klopt. Controle is goed, als het maar vaak en gestructureerd gebeurt. Maar volgens mij is het voor het gemiddelde dakdekkersbedrijf een zwaar overschatte gedachte. Onze uitvoerders werken mee of hebben tegelijk enkele werken op verschillende locaties onder handen. Hun controles zijn steekproefsgewijs en vaak oppervlakkig, want ze moeten ook zorgen dat de productie op peil blijft en meerwerk wordt genoteerd. Zo controleren is niet de oplossing om veilig werken te garanderen. Wat dan wel? We moeten het streven om altijd zo veilig mogelijk te werken nooit opgeven. Dus moeten we er alles aan blijven doen om dit te bereiken. Daarbij moeten we ook onze zwaktes onder ogen durven zien en benoemen. We werken met mensen. Mensen willen veilig werken maar doen dat soms niet.