Roofs 2021-03-18 Dakinstortingen even dramatisch als voorspelbaar
Daken ingestort als gevolg van sneeuwval
De klok valt er bijna op gelijk te zetten: bij meer dan gemiddelde regen- of sneeuwval stort er ergens in Nederland een dak in. Roofs heeft in het verleden veel aandacht geschonken aan het fenomeen water- en sneeuwaccumulatie. De oorzaak (en schuldvraag) is bij de meest recente incidenten nog onderwerp van onderzoek. In dit artikel worden de algemene principes en aandachtspunten nog eens op een rijtje gezet.
Echt veel was het nog niet eens, maar op 7 februari viel voor het eerst sinds jaren weer een aardig pak sneeuw dat langer dan een paar uur bleef liggen. Behalve sneeuw- en ijspret, en behalve de voorspelbare ontregelingen in het verkeer, zorgde dat ook voor de (al even voorspelbare) dakinstortingen. Onder andere de daken van het Vrijheidsmuseum in Groesbeek, een tennishal in Winterswijk en een loods van TNT in Duiven verzakten of stortten in.
Was de sneeuwval dan zo extreem? Nee. Al in 2003 concludeerden de aan Roofs verbonden deskundigen (tijdens een rond dit onderwerp georganiseerd symposium) dat de getroffen daken bestand hadden moeten zijn tegen de hoeveelheid regen of sneeuw, als ze volgens de geldende bouwregelgeving waren gerealiseerd. Roofs april 2003 is volledig aan dit symposium en de (nog steeds actuele) bevindingen van de deskundigen gewijd. Sindsdien publiceerde Roofs een enorme hoeveelheid artikelen over het onderwerp, die allemaal zijn na te lezen op respectievelijk www.roofs.nl en (vóór 2015) op www.dakweb.nl.
Water- en sneeuwaccumulatie
Even kort herhalen. Wateraccumulatie is het fenomeen als gevolg waarvan staaldaken instorten: een dak buigt door als gevolg van hevige regenval en door die doorbuiging zal zich op die plek meer water ophopen. Als dit maar lang genoeg doorgaat, zal het dak uiteindelijk bezwijken. Het betreft dus voornamelijk de grotere, stalen daken (van bijvoorbeeld magazijnen, loodsen, fabriekshallen en warenhuizen, waar een dergelijke instorting ook grote gevolgen kan hebben voor de inboedel, productie en/of de in het pand aanwezige mensen.
Het probleem doet zich met name voor als er iets mis is met het afvoer van het hemelwater, dus als de hwa verstopt is en de noodafvoer, om wat voor reden dan ook, niet functioneert. Soms zijn de noodafvoeren bijvoorbeeld te hoog geplaatst, waardoor het overtollige water (zeker wanneer het dak is doorgebogen) niet weg kan en het dak is ingestort voordat de noodafvoer is bereikt. Als het dak volgens de geldende bouwregelgeving is ontworpen, uitgevoerd en onderhouden (denk aan NEN 6702), kan het eigenlijk niet instorten. Maar de praktijk is toch vaak anders.
Sneeuwaccumulatie is een verwant fenomeen. Een dak dat voldoet aan de bouwregelgeving is bestand tegen een normale sneeuwbui. Wanneer zich echter ergens sneeuwophopingen gaan voordoen, wordt dit een ander verhaal. Dan kan er gevaar voor instorting dreigen. Bij sneeuwaccumulatie wordt het gewicht van de sneeuw namelijk zo groot dat het (staal)dak doorbuigt. Zeker als door temperaturen rond het vriespunt (overdag) de sneeuw inklinkt en compactere ijslagen ontstaan. Als deze situatie lang aanhoudt, kan dit (net als bij wateraccumulatie) leiden tot het (gedeeltelijk) instorten van het dak. Wanneer de sneeuw handmatig wordt verwijderd, kan dit leiden tot beschadiging van de dakbedekking en/of een gevaarlijke situatie voor de personen op het dak.
Mogelijke oplossingen
Zoals gezegd mag een instorting niet voorkomen bij de mate van sneeuwval die we begin februari hadden. Maar het is een gegeven dat er daken in Nederland staan die ook onder deze ‘normale’ omstandigheden een risico vormen. Hoe hiermee om te gaan? In de loop der jaren zijn er in Roofs voor deze situaties diverse mogelijke oplossingen gepresenteerd. Zo stelden Nic-Jan Bruins (DGI Dak & Gevel Ingenieurs bv) en J. Derks (FE IT Consultant) de toepassing van ‘dakdammen’ voor (Roofs januari 2013). Hiermee wordt voorkomen dat water en sneeuw als gevolg van wind kan opstuwen en zich op een bepaalde plaats op het dak kan ophopen.
Ook kan in sommige situaties wellicht gedacht worden aan ‘dakverwarming’ (Roofs juni 2017). Er zijn verschillende systemen beschikbaar, waarbij de toepassing met infrarood het meest gangbaar is. De gedachte hierachter is natuurlijk dat het sneeuw smelt voordat het zich tot een dik (en zwaar) pak sneeuw kan ontwikkelen. Vanzelfsprekend is het ook bij toepassing van deze systemen van essentieel belang dat de hwa’s en noodafvoeren goed functioneren.
Er zijn wellicht ook andere oplossingen denkbaar. De recente instortingen hebben duidelijk gemaakt dat water- en sneeuwaccumulatie voor veel platte daken aandachtspunten blijven. Diverse vragen die gesteld kunnen worden bij de meest recente instortingen zijn nog niet beantwoord (wat zijn de oorzaken geweest, hoe oud zijn de getroffen daken en hoe zijn deze daken onderhouden?), maar het staat vast dat er ergens iets mis is gegaan. Mocht het onderzoek naar deze daken nog nieuwe informatie opleveren, dan zal Roofs hier zeker over berichten.