Roofs 2022-02-34 Recycling van bitumen

Special Bitumen dakbedekking

Hoewel bitumen vrijwel eindeloos recyclebaar is, wordt in de praktijk slechts een klein deel daadwerkelijk gerecycled. Vooral snijresten worden hergebruikt. Dit jaar zullen daarin nieuwe stappen gemaakt worden, vertelt Peter Ligthart van ProBitumen.

Nolanda Klunder

Voor de theorie over recycling gaat Peter Ligthart, directeur van branchevereniging ProBitumen, uit van het schema van Ellen McArthur. “In de rechtervleugel van dat schema staat hoe we omgaan met onze voorraad materialen. Recycling is volgens McArthur slechts de laagste graad. De hoogste graad is het delen van mate­rialen. Tussen de hoogste en laagste graad in staan onderhoud (om de levensduur van mate­rialen te verlengen) en hergebruik of herdistributie. Eén niveau beter dan recycling is in dit schema remanufacturing. Het verschil tussen remanufacturing en recycling is dat bij recycling het materiaal een nieuwe grondstof wordt, mogelijk in een andere branche. Zo wordt bitumen van daken een grondstof voor wegenbouw. Bij remanufacturing blijft het materiaal in de eigen sector. In de bitumenbranche richten we ons allereerst op onderhoud: bitumen kan je twee keer overlagen, waardoor de levensduur van ongeveer dertig jaar wordt verlengd naar honderd jaar.” Recycling, waarbij bitumineuze dakbedekking verwerkt wordt in asfalt voor wegenbouw, is geen doel voor de leden van ProBitumen: “Het is ons doel om het materiaal te behouden voor de dakenbranche.”

Recycling ontmantelde dakbanen

Hoewel de techniek er is, zitten er meerdere haken en ogen aan het verwerken van ontmantelde bitumineuze dakbanen tot nieuwe dakbanen. “Soms is het bitumen overlaagd op oud materiaal dat nog teermastiek bevat. Bitumen dat gecontamineerd is door teer heeft een te hoog PAK-gehalte en mag niet gerecycled worden. Bij daken van voor 1985 is er soms asbest aanwezig in de kitten of pasta’s. En vaak is het bitumen niet goed te scheiden van andere materialen zoals isolatiemateriaal.” Dat zijn problemen die zich in de loop der tijd steeds minder zullen voordoen, zegt Ligthart. “Er zal steeds vaker materiaal beschikbaar komen zonder asbestvezels of teercontaminatie. Tegenwoordig worden dakbanen vaker mechanisch bevestigd, waardoor ze in de toekomst veel beter van het dak verwijderd zullen kunnen worden.”

Het inzamelen van gebruikte dakbanen is daarbij ook tamelijk arbeidsintensief: “Om vast te stellen wat de kwali­teit van het materiaal is, moet je eerst op het dak gaan inspecteren en na inzameling nog een keer checken hoe het met het materiaal gesteld is. Maar heb je het materiaal eenmaal binnen en gecheckt, dan is het technisch tamelijk eenvoudig om het te recyclen. Shredderen, verwarmen, scheiden en je hebt bruikbaar materiaal. Dat materiaal wordt vervolgens gemengd met virgin bitumen, het is nu nog niet mogelijk om dakbanen te maken die volledig uit recyclaat bestaan.”

Samen met VEBIDAK begon Probasys Benelux (de voorloper van ProBitumen) in 2014 met het inzamelen van bitumineuze dakbanen voor recycling, onder de naam Bitumen Recycling Nederland (BRN). Roof2Roof werd de uitvoerend partner. De tijd was er echter niet rijp voor, vertelt Ligthart. “Met slechts twee fabrieken was de capaciteit er niet om al het ontmantelde materiaal daadwerkelijk om te vormen tot nieuwe dakrollen. Bovendien was het economisch niet rendabel: virgin bitumen was in de praktijk goedkoper dan het gerecyclede materiaal. Daarom zijn we na verloop van tijd gestopt met BRN en met de samenwerking met Roof2Roof.”

Inzameling snijresten

Recycling – of eigenlijk dus remanufacturing – van bitumen betreft nu vaak de snijresten. Een niet te onderschatten hoeveelheid, benadrukt Ligthart. “Hierbij gaat het over twee tot vijf procent van het materiaal, dus in totaal over letterlijk tonnen bitumen om te gebruiken. En dat is virgin bitumen, waarbij je de problemen niet hebt die ontmanteld mate­riaal wel kan hebben. De meeste van onze leden nemen nu snijresten terug. Dat is praktisch overigens geen sinecure: afnemers kopen hun bitumen bij verschillende leveranciers. Praktijktesten tonen echter aan dat bitumen snijresten van verschillende leveranciers prima kunnen worden verwerkt tot een herbruikbare grondstof. Als branchevereniging hoopten we in 2021 de inzameling van snijresten collectief te gaan maken, maar door corona liep dat enige vertraging op. In 2022 gaan we die stap wél zetten.”

De volgende stap wordt wel degelijk het inzamelen van ont­manteld materiaal, zegt Ligthart. “Al onze leden richten zich op verder gaan met recycling. Dat betekent dat ze bezig zijn om hun processen en machines aan te passen om in de toekomst meer materiaal te kunnen recyclen. De een is er verder mee dan de ander, maar het is in de hele branche een groot thema, met als doel: van dak tot dak.”

Biobased

Als het over duurzaamheid gaat, wordt wel eens biobased bitumen geopperd als alternatief voor bitumen op basis van aardolie. “Biobitumen is op basis van lignine. Lignine wordt gemaakt van hout, dus dat klinkt heel milieuvriendelijk. Maar je maakt nieuw materiaal, je voegt een nieuwe stroom toe. Dat is altijd minder duurzaam dan bestaand materiaal opnieuw gebruiken. Helaas zie je dat niet altijd terug in de LCA. Als je echt duurzamer wilt bouwen, moet je zo lang mogelijk gebruik maken van bestaande materialen en zo min mogelijk nieuwe materialen toevoegen, of ze nou biobased zijn of niet. Onze bebouwde omgeving is de grootste bron van grondstoffen. Bitumen is een grondstof die overal om ons heen op daken ligt. Laten we die zo goed mogelijk gebruiken.”