Roofs 2022-05-30 IKO zet nieuwe stap op de weg naar circulariteit

Productnieuws

Onder de naam IKO atelia lanceert IKO Benelux een bitumen dakopbouw waarvan toplaag, onderlaag en dampremmer terug­genomen en opnieuw gebruikt kunnen worden. “We hebben het hier niet over downcyclen. De materialen gaan van dakbaan tot nieuwe dakbaan, op hetzelfde kwaliteitsniveau”, lichten Dirk Theuns en Martin Schröder van IKO toe.

Nolanda Klunder

IKO atelia is de volgende stap op de weg naar circulariteit, vertelt Dirk Theuns, CEO van IKO Benelux. “De road to circularity kan niet in één keer afgelegd worden. Het is een reis. Daar zijn we bij IKO heel realistisch in.” Martin Schröder, Marketingmanager van IKO BV, vult aan: “Behalve realistisch zijn we ook transparant: we zeggen ook wat we niet kunnen. We doen geen beloftes die we niet kunnen waarmaken.” Theuns: “We doen nu de aftrap, maar aan bepaalde zaken wordt nog gewerkt.”

Urban mining

IKO atelia berust op vier principes, vertelt Theuns. “Het eerste principe is circulair systeemontwerp, vanuit het idee van urban mining. Gebouwen zijn tijdelijke opslagplaatsen van grondstoffen. Na levensduur van het gebouw worden de grondstoffen gemined en opnieuw gebruikt. Hierbij ga je weg van het lineaire ontwerp, waarbij de grondstoffen na de levensduur van het gebouw worden gestort of verbrand. Dat kan alleen als je vanaf het begin nadenkt over de manier waarop. In de praktijk moet je voor circulair systeem­ontwerp de voorschrijvende instanties, de architecten en de bouwers sensibiliseren om te gaan bouwen met het einde van de levensduur in het achterhoofd.” Schröder licht toe: “Hierbij is het belangrijk dat alle onderdelen gedemonteerd kunnen worden zonder contaminatie. Dat kan alleen als je al vanaf het design het systeem zo ontwerpt dat de elementen na hun levenstijd weer ontkoppeld kunnen worden.”

Recyclen is geen downcyclen

“Het tweede principe is circulaire productarchitectuur, dus de recepturen van de producten”, zegt Theuns. “Bitumen is oneindig recyclebaar. We verwerkten al productierestanten en namen al snijresten van daken terug om te verwerken tot nieuwe dakbanen. Bij IKO atelia kunnen we ook de gebruikte bitumineuze dakbanen terugnemen en opnieuw in de stroom terugbrengen.” Daar komt bij, zegt Schröder, dat de meeste atelia-producten al gemaakt worden van gerecycled materiaal: “Minstens 20% van de grondstoffen ervan zijn secundair. Dat percentage gaan we verhogen. Met R&D is een pad uitgetekend waarbij de volgende jaren het aandeel nog substantieel hoger zal worden.”

Om dit mogelijk te maken rolt op dit ogenblik de fabriek in Antwerpen een groot investeringsprogramma uit om de recyclinginstallatie te upscalen, vertelt Theuns. “Deze state-of-the-art installatie is een integraal deel van het volautomatische productieproces. Recycling is immers geen stand-alone proces, de teruggewonnen materialen draaien mee in de stroom. Want recyclen is geen down­cyclen. De materialen gaan van roof to roof, dus van dakbaan tot dakbaan op hetzelfde kwaliteitsniveau.”

Een lang leven

Theuns: “Het derde principe is maximale levensduur. Hoe langer een product meegaat, hoe beter dat is, want demonteren, transporteren en recyclen kost energie. Bitumineuze dakbanen hebben een geweldige staat van dienst: als ze juist geplaatst en onderhouden zijn heeft bitumen een bewezen levensduur van 35 tot 40 jaar. Bij problemen is bitumen makkelijk lokaal te herstellen. Bovendien kan je de levensduur verlengen door er na die periode een boost aan te geven door te overlagen. Dan ben je weer 35 tot 40 jaar goed. Dat kan je twee keer doen, waardoor je komt tot een levensduur van 100 jaar. Zo lang staat een gebouw maar zelden. We zetten vanuit circulair oogpunt in op die maximale levensduur voor de bitumineuze toplaag en onderlaag, voor de dampremmer én de isolatie. IKO enertherm atelia heeft een lambda-waarde van 0,021 W/mK, wat betekent dat er 5% minder schuim nodig is dan bij isolatiemateriaal met een lambda-waarde van 22. De isolatielaag is dus dunner, er is minder materiaal nodig. IKO enertherm Atelia kan aan het eind van de levensduur losgemaakt worden van het bitumen en opnieuw gebruikt worden in een andere dakconstructie. Na 35 jaar zal het materiaal wellicht iets minder goed isoleren, maar dan kan het aangevuld worden met enkele centimeters materiaal. Hergebruik van PIR isolatiemateriaal is heel zinvol. Zo krijgt ook het isolatiemateriaal een zo lang mogelijk leven.”

Terugnamegarantie

“Het vierde principe is IKO-garantie”, zegt Theuns. “Op dit moment geven we tien jaar verzekerde garantie af aan opdrachtgevers. Bij IKO atelia komt daarnaast een terugnamecertificaat. Het terugnamecertificaat betekent dat als het ateliadak volgens onze principes geplaatst en onderhouden is, wij na de levensduur de bitumen materialen terugnemen en garanderen dat wij er nieuwe dakmaterialen van maken. Onderhoud is daarbij een belangrijke voorwaarde: een goed geplaatst dak heeft preventief onderhoud nodig om zijn functionaliteit te behouden, dus bij een ateliadak hoort een onderhoudscontract. Die terugname is een belofte. Onze opvolgers moeten die belofte waarmaken. Wij durven die belofte te doen, omdat deze producten volledig demontabel zijn.”

Schröder vult aan: “Bitumen kan in de praktijk vaak niet gerecycled worden omdat men in het verleden nog geen rekening hield met demontage. Nog te veel daken zijn gebrand aan het isolatiemateriaal, waardoor het ­bitumen gecontamineerd is geraakt en niet gerecycled kan worden. In Nederland zijn inmiddels gelukkig al vrij veel daken ­mechanisch bevestigd, in België relatief weinig. Ook hier wordt sensibiliseren belangrijk. Men moet zich bij het ontwerp al afvragen: wat doen we met het gebouw aan het eind van de levensduur? Atelia is zo ontworpen dat alle lagen demontabel zijn. We geven nu niet alleen verwerkingsrichtlijnen voor het plaatsen, maar ook verwijderingsrichtlijnen.”

Nooit meer naar de afvalbak

“In 2050 zou de bouweconomie afvalvrij moeten zijn, volgens de doelstellingen van Parijs”, besluit Theuns. “Wil ons dat lukken, dan moeten we aan de voorkant de producten demontabel en recyclebaar aanbieden. Wij zeggen tegen de doelgroep: doe het samen met ons en respecteer de spelregels. Als jullie onze producten verkleven, kan recycling alsnog niet. De weg naar een circulaire bouweconomie bestaat uit vele stappen. IKO atelia is een volgende stap op die weg. Bitumen biedt uitstekende kansen voor circulariteit: het heeft een mooie levensduurverwachting en oneindige recyclebaarheid. Bitumen hoeft nooit naar de afvalbak.”