Roofs 2022-12-27 Gereedschap is veilig

Veilig en gezond werken

Misschien een beetje vreemde kop, maar in principe is alle gereedschap bij aanschaf veilig te gebruiken. Het wordt onveilig bij onjuist gebruik en als we het gaan aanpassen. Dat aanpassen blijkt omringd met veel misverstanden. Misverstanden die ook leven bij menig arbo-professional.

Bij het normale gebruik van gereedschap moet de hand­leiding worden gevolgd. Wanneer je gereedschap in de wet zoekt, valt het onder de term arbeidsmiddel. Alle arbeidsmiddelen waarmee gewerkt worden, moeten voorzien zijn van een CE-markering. De CE-markering is een verklaring die handelsbelemmeringen wegneemt. Met de CE markering en de bijbehorende verklaring geeft de fabrikant aan dat het arbeidsmiddel voldoet aan alle, voor dat specifieke middel, in de EU geldende voorschriften. Het is een verklaring van de fabrikant. Er is geen overheidsinstantie die vooraf controleert. Lastig punt is dat je als werkgever verantwoordelijk bent voor de veiligheid van het arbeidsmiddel in de gebruikssituatie.

Verschillende in de bouw gebruikte arbeidsmiddelen passen net niet bij het gebruik dat we in de praktijk graag zien. Dat betekent dat arbeidsmiddelen worden aangepast. (Ik vraag me ook wel eens af of niet gewoon het verkeerde arbeidsmiddel is aangeschaft.) Aanpassen betekent uitbreiden met een functie. Denk aan een haakse slijptol waar een watertoevoer op wordt gemonteerd in het kader van stofvermindering. Heel goed dat er gedacht wordt aan het verminderen van stofbelasting bij het inslijpen van een loket in metselwerk. Maar door de aanpassing aan de slijptol ontstaat een arbeidsmiddel met een nieuwe functie. Mogelijk levert deze nieuwe functie ook onvoorziene gevaren op. Daarom vervalt de CE-markering. Daardoor is ermee werken niet toegestaan en ben je als werkgever in overtreding. Mocht er controle komen van de NLA of een ongeval plaatsvinden, is de werkgever het haasje.

Het is verstandig om eens goed naar de arbeidsmiddelen te kijken. Zijn er arbeidsmiddelen die een aangekoppeld hulpstuk hebben, dat niet bedoeld is voor dat ­specifieke middel? Zijn er arbeidsmiddelen die we zelf hebben aangepast? In die situaties is de CE-markering vervallen. Als een hulpstuk gekoppeld wordt aan een middel moet de fabrikant van het hulpstuk, of de fabrikant van de het arbeidsmiddel de CE-markering herzien en afgeven voor de combinatie middel plus hulpstuk. Ook de handleiding moet worden herzien, zodat het nieuwe gebruik daar goed beschreven wordt. Helaas zijn er fabrikanten die dit niet weten of zelfs ontkennen. Wie te maken heeft met een dergelijke fabrikant, moet zich echt achter de oren krabben.

Bij het zelf aanpassen van het arbeidsmiddel word je zelf fabrikant en dan moet je ook zelf een nieuwe CE-markering regelen en dat is een hele klus. Je moet dan nagaan of aan alle normen en wettelijke eisen in de EU wordt voldaan. Het verstandigst is om dit in overleg met de fabrikant van het arbeidsmiddel dat is aangepast te doen.

Zijn er aanpassingen die je wel mag doen binnen het geldige CE-markering? Jazeker. De voorwaarde is dan dat er – aantoonbaar – geen gevaren tijdens het gebruik veranderen of bijkomen. Dit vereist een gedegen RI&E van dit aangepaste arbeidsmiddel tijdens het gebruik. Hierbij dient gekeken te worden naar het normale gebruik, maar ook gedacht worden aan afwijkend gebruik.

Om kort te gaan: het aanpassen van arbeidsmiddelen moet je eigenlijk niet willen. Het levert problemen op waar de consequenties niet altijd goed van zijn in te schatten. Mijn advies is om bij de aanschaf of de huur van een arbeidsmiddel bij de leverancier te vragen naar een arbeidsmiddel dat je kunt gebruiken in die specifieke situatie. Dus zeg wat je moet doen en vraag welk arbeidsmiddel daarbij past. Daarmee maak je de leverancier medeverantwoorde­lijk voor de veiligheid in de gebruikssituatie. Aanpassen is dan overbodig en het veilig werken is een stap dichterbij. Zeker als je de handleiding aanhoudt en elkaar aanspreekt op afwijken. Werken met gereedschap is en blijft dan veilig.

Adri Frijters