Roofs 2023-02-26 Financiering en onderhoud knelpunten bij blauwgroene daken
Special Blauwe Daken
Woningcorporaties zijn nieuwsgierig naar de mogelijkheden van blauwgroene daken. De ervaringen van deelnemers aan het Resilio project in Amsterdam zijn voor hen een belangrijke bron van informatie. Op 19 januari kwamen diverse vertegenwoordigers van Utrechtse woningcorporaties naar Amsterdam om zich uitgebreid te laten informeren. Naast de vele positieve kanten van het blauwgroene dak, zijn er nog veel obstakels om toepassing vanzelfsprekend te maken .
Tekst: Ronald Bochove
Focus lag op de toepassing van blauwgroene daken. Thomas van der Vlis (De Alliantie) sprak over ‘kosten’ en ‘governance’; Jan Henk Tigelaar (Rooftop Revolution & NDP) deelde zijn inzichten over financiering van een duurzaam dak.
“De Alliantie sloot wat later aan bij het Resilio project.Eén van de deelnemers trok zich terug en daardoor was er ruimte voor een andere partij om ervaring op te doen met multifunctionele daken”, vertelt Thomas Vlis, projectleider Innovatielab bij de woningcorporatie. “We willen innoveren, experimenteren en verduurzamen en dat maakte de beslissing drie jaar geleden makkelijk ook in te stappen. Bovendien was de subsidie van 80 procent van de meerprijs die deze daken zouden kosten ook meegenomen.”
Resilio is een samenwerking van Vrije Universiteit, Waternet, Hogeschool van Amsterdam, Stadgenoot, de Alliantie, Lieven de Key, MetroPolder Company, Rooftop Revolution en de gemeente Amsterdam. Het project is vorig jaar afgerond, maar het onderzoek naar de veerrtien gerealiseerde daken loopt door. De Alliantie realiseerde twee daken in dit project aan de Riouwstraat en aan de Makassarstraat/Javastraat met een totaaloppervlak van bijna 2500m2.
“Het blauwgroene dak verbetert de woonkwaliteit op drie fronten. Het zorgt voor wateropvang, vermindert de hittestress en verhoogt de biodiversiteit. Mooi dat het in één product samenkomt. Hoewel we ons eerst afvroegen of wij ons wel met wateropvang moesten bezighouden, realiseerden we ons ook dat als de straten blank staan onze kelders vollopen en we met schade zitten. Met smart watermanagement kunnen we wateroverlast helpen voorkomen en daarmee is er vanuit de corporatie ook een financieel incentive om hier voorzieningen voor te treffen.”
De hittestress, langdurig hoge temperaturen werd in de afgelopen jaren ook een belangrijk item. Van der Vlis: “bewoners eisen comfort en dat moeten we als corporatie kunnen bieden. Een uitspraak van de rechter in een zaak van een bewoner tegen corporatie Ymere stelt dat de verhuurder verantwoordelijk is voor het binnenklimaat. Dat kun je doen met dure airconditioning of met een blauwgroen dak in combinatie met zonneschermen.”
“Biodiversiteit: groen maakt gelukkig. Deze groene daken zorgen voor biodiversiteit. Natuurinclusief bouwen wordt voor ons steeds belangrijker. We streven ernaar de natuur zoveel mogelijk ruimte te geven rond onze woningen. Overigens is mijn persoonlijke mening dat een mossedum dak onvoldoende is voor biodiversiteit. Zet liever een stapje verder met een grotere diversiteit aan beplanting.”
Iets kritischer
Van der Vlis wijst de aanwezigen op een paar ervaringen die de keuze voor blauwgroene daken in de weg kunnen staan. “Onderhoud aan de door ons gerealiseerde blauwgroene daken is duurder dan we dachten. De eerste offerte die we onlangs ontvingen was behoorlijk hoog in vergelijking met onze andere daken. De hovenier moet vier keer per jaar het dak op om ook de leidingen schoon te houden en de toegankelijkheid is op één van de daken niet optimaal.”
“Er wordt gezegd dat de levensduur van de dakbedekking wordt verlengd, omdat het zonlicht de dakbedekking niet kan beinvloeden. Maar je maakt met een blauwgroen dak dijken langs de dakrand en om de installaties. Dat zijn juist de zwakke plekken waar vaak lekkages ontstaan.” Het kostte ook veel werk een lekkage te verhelpen bij één van de bewoners. “Er zijn nog diverse onbekende factoren waarmee de kosten voor onderhoud nog onzeker zijn.”
“We doen nog steeds onderzoek, maar in alle eerlijkheid is opschalen voor corporaties duur. De Maatschappelijke kosten baten analyse is onduidelijk en er zijn diverse alternatieven die voor ons ook interessant zijn.” Bij het bezoek aan het groenblauwe dak van het Premsela huis waarmee de bijeenkomst begon, vroeg Van der Vlis de bezoekers ook even te kijken naar de omliggende daken. Daarop geen groen, maar wel enkele rijen zonnepanelen.
“Ik vroeg jullie ook naar die toepassing te kijken. Het opwekken van energie levert de bewoners direct voordeel op. Tegen die toepassing moet je met de groenblauwe ambities ook kunnen concurreren. Een geel energiedak levert de bewoners direct voordeel op. Van der Vlis ziet veel in een aanpak van buurt of wijk met alle stakeholders. Als er plaats is voor wateropvang, een wadi of voldoende groen kan worden aangelegd in de buurt, zou het dak een andere functie kunnen krijgen. Een slim blauwgroen dak kan onderdeel zijn van het vergroenen van de buurt. Dan kun je lasten verdelen blijft zo’n dak betaalbaar.
Financiering
Het Nationaal Daken Plan kent vier speerpunten; Mind set, beleid, vakbekwame mensen, stimulering en financiering. Jan Henk Tigelaar is samen met Wille Fokke trekker van dit laatste speerpunt. “We zoeken manieren om financiering van multifunctionele daken te standaardiseren. We zoeken instrumenten die aansluiten bij de diverse vastgoedsectoren en gaan er op basis van ons onderzoek van uit dat iedere sector eigen beslisfactoren en behoeftes heeft en dat het daarom moeilijk is modellen de vinden die aansluiten bij die grote diversiteit”, zegt Tigelaar. Voor corporaties die in lange termijn denken, zijn subsidies met hun tijdelijke aard van minder belang. “De gemeente Amsterdam heeft dit jaar bijvoorbeeld geen subsidie, omdat het vergeten is die in te plannen. Bovendien zijn de budgettenbeperkt en procedures voor het aanvragen ingewikkeld.”
Helaas komt de businesscase niet rond. “Er zijn een aantal scenario’s ontwikkeld en eigenlijk komt het nog niet uit. Als je positief rekent blijft er, zelfs als je de maatschappelijke baten meeneemt, een financieringstekort over. Maar het onderzoek is nog niet afgerond. Er zijn nog veel ontwikkelingen waar aangehaakt kan worden. Zo blijken airco’s beter te presteren boven een groen dak. De verbetering van de gezondheid van de bewoners kan blauwgroen dakgebruik stimuleren en wellicht verzekeraars als stakeholder toevoegen. En ook Banken, investeerders moeten een bijdrage leveren aan een groenere wereld
De kosten zijn op dit moment ook nog niet gelijk verdeeld. En op het gebied van beleid is ook nog veel te winnen. Tigelaar: “Te denken valt aan verminderen van de rioolheffing voor mensen die maatregelen nemen, de waarde van het pand met wateropvang in een soort puntensysteem belonen. Het plaatje zou er heel anders uitzien als we een minder financieel maar meer waarde ingerichte maatschappij zouden hebben
“De milieu-investering aftrek regeling Mia Vamil blijkt interessant voor corporaties: we denken dat die nog veel meer gebruikt kan worden. En we hopen dat we onze voorstellen om het investeringsklimaat gunstiger te maken, kracht bij zullen zetten met de resultaten uit een grote enquête onder woningcorporaties die we momenteel uitvoeren.”
Positief
Over de nu gerealiseerde daken in het Resilio traject is de Alliantie tevreden. “Het resultaat is mooi en de bewoners zijn enthousiast”, zegt Thomas van der Vlis. Het multifunctionele dak waar de vertegenwoordigers van de corporaties rondkeken spreekt aan. Het ligt er, zelfs in de winter, goed bij. “Dat rekensommetje kunnen we wel maken, voor de blauwgroene daken. Het gaat ons om het onderhoud. De onzekerheid en hoge kosten hiervan zijn een probleem voor de lange termijn. Als je die hobbel voor ons kunt wegnemen zijn we al een heel eind”, geven vertegenwoordigers van Portaal en Woonig Tigelaar mee. Lilian Luijten, programmamanager duurzaamheid bij SSH Student Housing wil een groot dak vergroenen om ervaring op te doen en Utrecht groener te maken. Zo lijkt de ‘mindset’ bij corporaties wel goed te zitten. En daarmee is al een heel grote stap gezet.