Roofs 2023-03-52 Veel ongelukken bij installatie zonnepanelen

Special Gele Daken

Ondanks theorie, opleiding en beschikbare hulpmiddelen vallen installateurs van zonnepanelen veel te vaak van het dak. Meer dan 40 ongevallen vonden er in anderhalf jaar tijd plaats bij installatie van zonnepanelen. En de afgelopen 3 jaar waren er 4 met een dodelijke afloop, schrijft de Arbeidsinspectie. Roofs geeft een beknopt overzicht van de beschikbare kennis voor de installateur die vanavond veilig en gezond wil thuiskomen.

Installateurs nemen onvoldoende maatregelen om veilig te werken. Bij controles van de Nederlandse Arbeidsinspectie werd in meer dan 70 procent van de gevallen de Arbowet overtreden. De Arbeidsinspectie vindt dat er meer aandacht moet komen voor veiligheid in deze sector en zal het aantal inspecties opschroeven, meldde de Arbeidsinspectie eind januari.

De Nederlandse Arbeidsinspectie krijgt jaarlijks tientallen meldingen over de risico’s die installateurs lopen in deze sector. Ruim de helft gaf de afgelopen anderhalf jaar aanleiding tot opvolging door middel van een inspectie. De Arbeidsinspectie constateert dat valgevaar de rode draad is in het aantal meldingen, het aantal geconstateerde overtredingen en het aantal arbeidsongevallen. In 80 procent van de ongevallen was er sprake van monteurs die door of van het dak vielen. In meer dan de helft van de gevallen liepen de slachtoffers één of meerdere botbreuken op. 20 procent kreeg te maken met hoofdletsel en in 10 procent van de gevallen hield de monteur blijvend letsel over aan het ongeval.

De Arbeidsinspectie schrijf verder: ‘Uit meer dan 150 inspecties en ongevalsonderzoeken blijkt dat er veel te vaak niet of onvoldoende wordt gewerkt volgens de veiligheidsvoorschriften. Denk daarbij aan installateurs die panelen via ladders omhoog brengen, maar ook aan het ontbreken van steigers, leuningen of dakrandbeveiliging die valgevaar kunnen voorkomen. Hiervoor zijn boetes uitgedeeld. Daarnaast zijn afgelopen maand de werkzaamheden van een installatiebedrijf in zonnepanelen een maand stilgelegd door de inspectie. Het bedrijf overtrad stelselmatig de Arbowet. De Arbeidsinspectie sluit niet uit dat de komende tijd meer bedrijven voor een maand hun werkzaamheden moeten stilleggen.’

100 keer kleiner

Werkgevers en hun installateurs moeten risico’s op onveilige situaties voorkomen. De branche heeft daarvoor arbocatalogi opgesteld op basis van de Arbowet. “Het is onze inschatting dat de kans op een ongeval minimaal 100 keer kleiner is als je werkt volgens een arbocatalogus,” zegt Inspecteur-generaal Rits de Boer. De Nederlandse Arbeidsinspectie is ook in gesprek met de sector over het verbeteren van de veiligheid. De brancheverenigingen kunnen een belangrijke rol spelen in het onder de aandacht brengen van de arbocatalogi. Daarnaast hebben Holland Solar en Techniek Nederland bijvoorbeeld ook gezamenlijke opleidingen en examens voor installateurs met daarin aandacht voor veiligheid.

Branchevereniging Holland Solar, voor alle bedrijven die actief zijn in de Nederlandse zonne-energiesector en Techniek Nederland onderschrijven de bezorgdheid van de Arbeidsinspectie over de veiligheidssituatie in de zonne-­energiesector. ‘Aan de veiligheid van monteurs mag geen enkele concessie worden gedaan.’ Daarom hebben zij de afgelopen jaren een uitgebreid kwaliteits-en veiligheids­borgingssysteem opgezet. Naar aanleiding van het boven­staande bericht van de Arbeidsinspectie, zullen Techniek Nederland en Holland Solar de voorlichting over veilig werken intensiveren. ‘Daarbij spannen wij ons in om het kwaliteits- en veiligheidsborgingssysteem óók onder de aandacht te brengen van bedrijven die geen lid zijn van de brancheorganisaties.’

Het kwaliteits- en veiligheidsborgingssysteem van de sector bestaat uit normen, het Handboek zonne-energie, oplei­dingen en examens als onderdeel van de vakmanschapsroute voor de zonnestroominstallateur, en erkennings-/certificeringsregelingen.

Het Handboek zonne-energie van de ISSO kost € 210 ex BTW. Bijlage V handelt uitgebreid over ‘veilig werken op daken.’ www.isso.nl (een open Isso account geeft vijf dagen uitgebreide toegang tot onderdelen van het kennisinstituut).

Het veilig installeren van zonnepanelen wordt door Techniek Nederland geborgd in de volgende instrumenten:

• Arbocatalogus “Veilig werken op hoogte in de installatie-­en isolatiebranches”. De huidige Arbocatalogus wordt momenteel herzien en is een gezamenlijke actie met Holland Solar;
• Praktijkdagen Veilig en Gezond Werken 2023. Deze dagen worden jaarlijks georganiseerd op diverse locaties in het land en de inhoud is gericht op veilig en gezond werken op iedere werklocatie. Tijdens deze praktijkdagen wordt aandacht gegeven aan het veilig installeren van zonnepanelen. De data voor deze dagen staan op de website;
• De Bewust Veilig Dag wordt ieder jaar door Techniek Nederland in samenwerking met Bouwend Nederland, OnderhoudNL en Aannemersfederatie Nederland georganiseerd en is gericht op veilig en gezond werken;
• Op de Bewust Veilig Dag (29 maart) wordt, via de inzet van de vakbus, een aantal toolboxen gegeven, gericht op het veilig en gezond werken bij het installeren van zonnepanelen. Daarnaast wordt deze toolbox ook digitaal gegeven, zodat alle bedrijven die zich bezighouden met het installeren van zonnepanelen de toolbox kunnen bijwonen;
• De InstallQ Erkenningsregeling Zonnestroomsystemen stelt vakbekwaamheidseisen vast op het gebied van veilig en gezond werken. Techniek Nederland benadrukt het belang om te werken met erkende installateurs. Momenteel wordt ook gewerkt aan een certificatieregeling zonnestroom met overeenkomstige eisen in het kader van vakbekwaamheid en veilig en gezond werken.

Arbocatalogi

In de zonne-energiesector zijn de Arbocatalogi ‘Veilig werken aan elektrotechnische installaties’ en ‘Veilig werken op hoogte’ het uitgangspunt voor persoonlijke veiligheid. In deze catalogi staat bijvoorbeeld hoe werknemers en werkgevers verantwoordelijk om dienen te gaan met risico’s waar installateurs tijdens hun dagelijkse werkzaamheden mee te maken krijgen. Deze arbocatalogi worden door Techniek Nederland beheerd en in samenwerking met relevante brancheverenigingen onderhouden.

Arbotechniek.nl

Op de website staan, naast de relevante Arbocatalogi, ook andere hulpmiddelen voor het verbeteren van werkveiligheid. Hier staat bijvoorbeeld ook informatie voor het opstellen van een Risico, Inventarisatie & Evaluatie (RI&E) document, een checklist voor een Last Minute Risico Analyse (LMRA) en een checklist voor een Veiligheids- en gezondheidsplan (V&G-plan). Ook is er een toolbox met verschillende handleidingen die aansluiten bij praktijksituaties.