Roofs 2023-04-56 Kansen voor nieuwe boomsoorten

Special Groene Daken

Innovator Stef Janssen ziet kansen voor nieuwe boomsoorten in de schrale omgeving van de stad. Met de hulp van de kennis van Boomkwekerij Ebben, de TU Delft en tal van ontwikkelingen in de wereld op het gebied van biodiversiteit, geeft hij vorm aan een nieuwe manier om natuurinclusief te leven in de stad. Zijn flexibele Urban Jungle krijgt langzaam maar zeker vorm met de hulp van soms hele kleine innovaties.

Stef Janssen innoveert. En gebruikt daarvoor de formule die hij tijdens zijn studie aan de TU Delft meekreeg van Wim Poelman:

Innovatie = functionaliteit x potentialiteit

“Als je innovatie op deze wiskundige manier benadert, kun je de formule differentiëren en daarmee de weg naar slimme innovatie opdelen in kleine delen. Door aan elk van die kleine onderdelen te werken, krijg je heel nieuwe producten. Een nieuwe kijk op zaken.”

Maar voordat hij naar de talloze kleine projecten gaat die hij overziet, schetst Janssen eerst het grote plaatje: “Ik wil komen tot een stadsjungle, die zich flexibel ontwikkelt en weerbaar is in de stedelijke omgeving. Een stadsjungle dicht bij de mensen, zodat die uitdaagt en je alert houdt, maar waarmee je ook een relatie aangaat.” Voor deze kluitbiotoop zijn idealiter biobased materialen nodig die zich kunnen vernieuwen, zoals de huid van je lichaam.

Het dak, de bovenstad, wordt in die visie nadrukkelijk meegenomen. Maar hier denkt Janssen niet aan een multi­functioneel dak met een zware ondersteuning. En wel met vederlichte slim bewegende, maar sterke boomsystemen (boomveer) die zullen zorgen voor verkoeling en een klimaat scheppen dat ruimte biedt aan tal van ander leven.

“Het dak van een gebouw zie ik straks ingevuld met een kroon van bomen langs de dakranden. De bomen zorgen ervoor dat er op het dak een bufferzone ontstaat met een aangenaam klimaat dat bijdraagt aan de warmtehuishou­ding van het gebouw.” Het als een dik pakket samengesteld dak heeft in zijn visie geen toekomst, liever ziet Janssen een grotere, drie dimensionale ruimte opgebouwd uit lagen en lucht die als een dakspouw fungeert.

Deze bomen op het dak hoeven niet te staan in een enorme laag vruchtbare grond. Janssen reisde naar Colombia waar hij bomen onderzocht die zich op schrale, keiharde rotsbodem door eeuwenlange evolutie staande houden en enorm hard hout leveren. “De natuur heeft al vele jaren voorsprong op het gebied van innovatie. Dit soort bomen zouden uitermate geschikt zijn om in een vergelijkbare omgeving in de stad te groeien.”

Kleine stapjes

Janssen toont een foto van kleine darmvisjes die hij met een stagiair onderzoekt in de Botanische tuin van Delft. “We onderzoeken of we hun fecaliën kunnen gebruiken om een goede oersoep-voeding te maken voor bomen. Als dat lukt, hebben we een beheersbaar biologisch hulpmiddel en zou je de waterhuishouding op daken en in de stad kunnen afstemmen op de behoefte van de bomen.”

Janssen helpt Bouwkunde-studenten te ontwerpen mét de natuur. “Als we toch 1,5 miljoen woningen moeten bouwen in de steden, zullen we manieren moeten vinden om slim te verdichten en idylles te creëren in de stad waar de natuur flexibel haar gang kan gaan dicht bij de mens. Vederlicht en dynamisch, want elke ton beton of staal extra zou alle natuuropbrengst teniet doen.”

Janssen is betrokken bij het HittePlein in de Green Village. Het HittePlein bestudeert een integrale aanpak voor het behouden van een prettige leefomgeving in de stad, waar blauw en groen in balans is. Want de nieuwe Urban Jungle gaat een grote rol spelen bij het beheersen van de waterhuishouding in de stad.

Dicht bij de bomen

Als je een boom plaatst op de dragende delen van een gebouw en hem bij sterke wind helpt mee te veren, kan de boom uitstekend op hoogte staan. De door hem ontwikkelde boomveer staat al op verschillende daken. “Let wel, de boomveer is nog lang niet uitontwikkeld. Maar het is de visie van Ebben om nieuwe ontwikkelingen snel naar de mensen te brengen. Als meer mensen meedenken, gaat de innovatie nog sneller.”

“Als boominnovator kun je niet zonder een boomkwekerij. Alleen fysiek al, om een boom uit de grond te krijgen. Ebben is een bijzonder bedrijf dat veel machines ontwik­kelde en bijzondere, innovatieve bomen kweekt.” Ze laten mensen graag de schoonheid en kracht van bomen ervaren en hebben daarvoor een Inspyrium ontwikkeld, ‘De groenste eventlocatie van Nederland’, en beschikken ze over een uitgebreid kenniscentrum.