Roofs 2002-08-12 Multifunctionaliteit stelt hoge eisen

Op 18 juni j.l. vond op het terrein van de Floriade in de Haarlemmermeer een seminar plaats over meervoudig ruimtegebruik van multifunctionele groei- of groendaken. Op een van de vier eilanden die samen het parkdeel de Groene Stad vormen, geeft de gelaagde stad een indruk van waartoe intensief ruimtegebruik kan leiden. Ofwel, hoe begroening een steeds centralere rol zal gaan spelen in de ruimtelijke ordening en architectuur. Samen met Mark Evers van Mastum Daksystemen gaven Erik Steegman van Phoenix Benelux bvba, Robert Alewijnse van DP6Architectuurstudio en Aart Veerman van Van der Tol een boeiende presentatie over de diverse facetten van multifunctionele groendaken. De bijeenkomst maakte wederom duidelijk dat het een goede zaak is indien partijen bij het realiseren van dergelijke daken visies en ervaringen uitwisselen en de keuze voor een juiste dakbedekking voor elke betrokkene van belang is. Het verslag van een heel informatieve bijeenkomst.

Stan Liebrand

Het dak zal in de zeer nabije toekomst steeds meer gebruiksdak worden. Daardoor zullen er steeds hogere eisen worden gesteld aan dakmaterialen en aan de verwerker. Voor multifunctionele groendaken geldt dat zeker want de dakbedekking zal enerzijds bestand moeten zijn tegen bijvoorbeeld de wortelgroei, anderzijds wel een zo groot mogelijke diversiteit aan begroeiing moeten laten toestaan. De wisselwerking tussen architect, hovenier, producent en dakdekker is hiermee absolute noodzaak.

EPDM

Erik Steegman begon de presentatie over het belang van de dakafdichting en wees daarbij uitgebreid op de rol die zijn bedrijf daar sinds jaar en dag bij speelt. Maar gezien het toekomstperspectief wees hij nog meer op het belang van kwaliteit en duurzaamheid bij de ondergrond van daktuinen. En op kennis bij de verwerking ervan zoals die bij Mastum Daksystemen aanwezig is. Die verwerking slaat dan op EPDM dat voor groendaken een zeer geschikte basis is en waarvan Steegman de voordelen nog een keer duidelijk op een rijtje zette. "Vanaf het begin van de jaren '70 heeft Phoenix dakbanen zodanig ontwikkeld dat ze met de huidige toevoegingen van wapening en lasbare materialen -SBS-hoog polymeren - onder de EPDM, uiterst vriendelijk in de verwerking blijken. Onder ander door de thermisch lasbare naden en de hechting op allerlei hoogwaardige metalen doorvoeren. Bovendien behoort EPDM dakbedekking - zoals verschillende onderzoeksinstanties, gespecialiseerd op het gebied van milieu, reeds vaststelden -, tot de relatief minst milieubelastende dakbedekkingmaterialen, met name vanwege de duurzaamheid (minimaal 40 jaar en voor geballaste systemen 50 jaar) en het hergebruik c.q. recycling/ downcycling. Naast duurzaamheid van het materiaal is een zeer belangrijk aspect de verwerkingsinvloed om de te verwachte levensduur te kunnen verwezenlijken. De praktijk heeft geleerd, dat bijvoorbeeld onder invloed van het weer, - hoge vochtigheidsgraad en lage temperatuur -, onderlinge gelijmde verbindingen en aansluitingen (bij pure EPDM dakbedekking noodzakelijk) niet altijd het resultaat geven, dat noodzakelijk is voor een duurzaam goed functionerend dakbedekkingsysteem. Door nu de EPDM te voorzien van een glaskoordinlage ter bevordering van de thermische stabiliteit en een SBS-cachering aan de onderzijde, werd met RESITRIX MB een thermisch lasbaar product verkregen dat inmiddels al een bewezen levensduur van 20 jaar telt.

Duurzaam

Steegman benadrukte ook het gebruik van duurzame bedekkingen met een bewezen levensduur en dat het zoeken naar de minst risicovolle oplossingen de voorkeur moet genieten boven de allergoedkoopste oplossing. "Ook uit gesprekken met adviseurs van BDA blijkt dat EPDM steeds meer toegepast wordt bij zware gebruiksdaken, maar vaak als losse bedekkingen met minimale diktes (vanaf 1,14 mm !), hoge kritische- dakvormen en bijna onoplosbare details. Van deze daksystemen moeten we af."
Doordat Phoenix een patent heeft op een TPE-laag die onder en op de EPDM zit, is het bedrijf geslaagd in het combineren van EPDM met SBS, gemengd met bitumen (Resitrix MB/ SK). Hierdoor is het mogelijk om ook in zware toepassingen in gebruiksdaken volledig verkleefde EPDM dakbedekking toe te passen. Zo wordt momenteel in het centrumplan van Enschede bijvoorbeeld op de parkeerdaken en op de nieuwbouw van het hoofdkantoor van ING een dakconstructie toegepast met eerste lagen van een nivellerende bitumenbaan (SBS of polyster mec) op de beton of cellulair glas isolatie waarbij de toplaag betstaat uit een zelfklevende EPDM dakbaan (Resitrix SK).

Begroeiingssystemen

Voor de diverse begroeiingssystemen kwamen verschillende opties ter sprake. Met betrekking tot extensieve begroeiingssystemen kan volgens Steegman een gewapend EPDM membraan zeer goed worden toegepast op verschillende isolatiematerialen zoals minerale wol, PS, Perliet of PUR. "Daarbij kan compartimentering van het membraan met de thermisch lasbare dakbaan richting de betonconstructie een oplossing zijn om risico's uit de weg te gaan van onderloopsheid en langdurig zoeken naar gebreken. Bij intensieve daktuinen is een laag bitumen bedekking op cellulair glas isolatie of rechtstreeks op de beton (bij een niet geisoleerd dak of warm dak met geëxtrudeerd PS) te prefereren, waarna als toplaag met warme bitumen Resitrix MB op de ondergrond kan worden gegoten, een volledig verkleefde Resitrix SK (zelfklevend) kan worden aangebracht of een wortelvaste Resitrix SK-W.
Alleen dan, wanneer er sprake is van een dak met een minimum aan doorbrekingen en randdetails en tevens een losgelegd geballast systeem, adviseert Steegman de EPDM membranen RESISTIT RPL-E. Deze zijn namelijk gefabriceerd uit EPDM-folie dat is voorzien van een ingevulkaniseerde glaskoordwapening waardoor spanningsverschijnselen (trampoline-effecten in de dakranden) als gevolg van rollen en vouwen van het membraan worden voorkomen. In tegenstelling tot ongewapende membranen die vanwege de rol- en vouwspanning, als gevolg van de hoge elasticiteit van het product na uitvouwen op het dak eerst moeten relaxeren alvorens men tot randbevestiging kan overgaan, is dit membraam direct verwerkbaar na het uitvouwen op het dak. Steegman is dan ook van mening dat bij juiste verwerking EPDM de ideale ondergrond is voor tuindaken en dat bij juiste verwerking dit een renovatiegang overslaat ten opzichte van de gemodificeerde APP- bitumineuze producten. En bij een begroeid dak is dat toch wel een groot voordeel.

Begroeningsvormen

Aart Veerman voorzag zijn verhaal van veel mooie illustraties. Dat maakte direct nog eens duidelijk wat er zoal mogelijk is op het gebied van groendaken. In een helder en duidelijk betoog gaf hij een duidelijk overzicht van de gradaties die bestaan in begroeningsvormen en waarop daarbij gelet moet worden.
"Extensieve dakbegroening kent weinig onderhoud, behoeft geen beregening en bestaat meestal uit een
mos- of sedumbegroening die kan oplopen tot begroening met gras of kruiden. De opbouwhoogte varieert van zes tot twintig centimeter en het gewicht van 50 - 150 kg/m². Deze dakbescherming met een ecologische functie vervangt vaak het grind op een dak."
Bij een eenvoudige Intensiefbegroening is al sprake van gering onderhoud en moet er periodiek beregend worden anders wordt de begroening houtig. Dit impliceert een opbouwhoogte 12 tot 25 cm en een gewicht van 150 - 200 kg/m². Bij dit soort groendaken wordt meestal gewerkt volgens tuinontwerp en tref je dan ook een hogere gecultiveerde beplanting aan.
De Intensieve dakbegroening vereist echt regelmatig onderhoud en beregening. Een gazon wordt bij een dergelijk dak vaak voorzien van struiken en bomen waardoor een volledig tuinlandschap ontstaat. Logisch dat de opbouwhoogte dan tussen de 15 en 100 cm ligt en het gewicht toeneemt tot 150 - 500 kg/m²
"Voor alle vormen geldt dat bij de dakopbouw goed gelet moet worden op waterbuffering en beluchting, de basisvoorwaarden voor het groeien op een dak," aldus Veerman.

Gelaagde stad

Met een mooie presentatie van de ‚Gelaagde Stad' sloot architect Robert Alewijnse het seminar af. Hij wees op manieren hoe in de nabije toekomst groen geïntegreerd kan worden in een stedelijke omgeving en hoe dat steeds belangrijker wordt bij het maximaal benutten van immer afnemende ruimte. Volgens Alewijnse kan "de Gelaagde stad opgevat worden als een ministad die permanent onderhevig blijft aan wisselende wensen en ruimtebehoeften." Dit experimenteel project leidt de bezoeker langs daktuinen en tentoonstellingen die een toekomstblik bieden op multifunctioneel ruimtegebruik. Het dak krijgt daarin een steeds belangrijker rol en voor de branche is dat een goede zaak.